نقش عکاسی غیرحرفه‌ای در تدوین تاریخ شفاهی عملکرد شهید محراب آیت‌الله مدنی در دفاع مقدس مقالة

تاریخ شفاهی جنگ بخشی از مطالعات جنگ محسوب می‌شود که مراکز تحقیقاتی فراوانی در کشورهای جهان برای این مهم تأسیس و حمایت می‌شوند و ارزش خاطرات و تاریخ شفاهی تحولات جنگ در عصر حاضر به میزانی است که حتی رشته‌های تخصصی برای این مهم تدارک دیده‌اند. یکی از شاخه‌های مرتبط با تاریخ شفاهی جنگ، استعانت از عکس و تصاویر برای تاریخ شفاهی است و با وجود بداعت این مسئله طی چند سال گذشته، طرفداران بسیاری در مراکز تحقیقاتی و پژوهشگران جنگ پیدا کرده است؛ تا جایی که برای تبیین مسئله و روش‌مندی ارتباط بین عکس و تاریخ شفاهی، آثار پژوهش، تألیف و کارگاه‌های آموزشی برپا شده‌اند. در ایران هم، نهادهای تحقیقاتی جنگ به این مسئله توجه داشته‌اند و به نظر می‌رسد کاربست تصاویر در تاریخ شفاهی نقش مؤثری در ارتقای پژوهش‌های جنگ تحمیلی دارد؛ البته علاوه بر تصاویر عکاسان جنگ و عکس‌های حرفه‌ای، تصاویر غیرحرفه‌ای و آماتور از پتانسیل و ظرفیت مناسبی برای کمک‌رسانی به تاریخ شفاهی جنگ برخوردارند و تحلیل محتوای تصاویر غرحرفه‌ای می‌تواند گره‌گشای برخی نقاط کور تاریخ شفاهی جنگ در مسائل مختلف باشد. در این راستا، یکی از اقشار فعال و مؤثر در جنگ تحمیلی، شهدای محراب هستند و در آن میان، آیت‌الله سیداسدالله مدنی در دوران کوتاه حضور ایشان در جنگ تحمیلی (31 شهریور 1359 الی 20 شهریور 1360)، فعالیت‌های زیادی در جبهه‌ها، پشتیبانی جنگ و مسائل فرهنگی انجام دادند که خاطرات زیادی در این خصوص وجود دارد؛ اما به دلایل مختلفی، تصاویر و عکس‌های حرفه‌ای از اقدامات و عملکرد ایشان در مناطق جنگی و پشتیبانی جنگ وجود ندارد و برخی تصاویرِ غیرحرفه‌ای و آماتور، جبران‌کننده این خلأ هستند. در این ‌راستا، مقاله حاضر با بهره‌گیری از شیوه کتابخانه‌ای - اسنادی و مصاحبه با نزدیکان شهید مدنی تلاش دارد به مسئلۀ نقش تصاویر غیرحرفه‌ای در تبیین تاریخ شفاهی عملکرد شهید مدنی در جنگ تحمیلی بپردازد و در این مسیر، ضمن تبیین ضرورت‌های استعانت از تصاویر غیرحرفه‌ای در تاریخ شفاهی اقدامات شهید محراب در جنگ، به مشکلات عکس‌عای غیرحرفه‌ای در ارتباط با ایشان، تاریخ شفاعی وجود تصاویر مورد نیاز از شهید مدنی در منازل شخصی و برخی مصادیق کاربست تصاویر غیرحرفه‌ای در تبیین خاطرات شفاهی شهید مدنی اشاره می‌شود.

The oral history of war is considered a part of war studies and many research centers are established and supported in the countries of the world for this purpose. The value of memories and oral history of war developments in the present era is such that even specialized fields have prepared for this purpose. One of the branches related to the oral history of war is the use of photos and images for oral history, and despite the novelty of this issue in the past few years, it has gained many fans in research centers and war researchers; as far as to explain the problem and methodology of the relationship between photos and oral history, research works, authorships and educational workshops have been set up. In Iran, war research institutions have paid attention to this issue, and it seems that the use of images in oral history has an effective role in promoting research on the imposed war. Of course, in addition to the images of war photographers and professional photos, non-professional and amateur images have the potential and capacity to contribute to the oral history of war, and the analysis of the content of war photos can unravel some of the blind spots of the oral history of the war in various issues. One of the active and effective groups in the imposed war are the altar martyrs, and among them, Ayatollah Seyyed Asadullah Madani during the short period of his presence in the imposed war (31 Shahrivar 1359 to 20 Shahrivar 1360), conducted many activities in the fronts, war support and cultural issues, and there are many memories in this regard. But for various reasons, there are no professional pictures and photos of his actions and performance in war zones and war support, and some non-professional and amateur pictures compensate for this gap. In this regard, the present article, using the library-document method and interviews with the relatives of Martyr Madani, tries to address the issue of the role of non-professional images in explaining the oral history of Martyr Madani's performance in the imposed war, and in this way, while explaining the necessity of using non-professional images in the oral history of Martyr Mehrab's actions in the war, refers to the problems of non-professional photography related to him, the oral history of the existence of required pictures of Martyr Madani in private homes, and some examples of the use of non-professional pictures in explaining the oral memories of Martyr Madani.