سنجش تعادل توسعۀ شهرنشینی و محیط‌ زیست در استان خراسان رضوی مقالة

توسعة شهرنشینی متناسب با محیط‌ زیست موضوعی مهم برای پایداری است. درک درست رابطة بین شهرنشینی و محیط زیست برای توسعة هماهنگ هر دو سیستم بسیار ضروری است. در دهه‌های اخیر گسترش شهرنشینی و زیرساخت‌های انسان‌ساخت بدون توجه به منابع محیط‌ زیست رو به افزایش بوده است که باعث آثار فراوانی از قبیل کاهش منابع و آلودگی‌های محیط‌ زیستی شده و آیندة توسعة پایدار استان را به‌شدت تهدید کرده است. در این مطالعه تعادل بین زیرسیستم‌های شهرنشینی و محیط زیست با استفاده از مدل درجة هماهنگی دوگانه در شهرستان‌های استان خراسان رضوی بررسی و رتبه‌بندی شهرستان‌ها بر اساس امتیاز درجة هماهنگی دوگانه انجام شد. بر اساس امتیاز شهرستان‌ها، در هر زیرسیستم، شهرستان‌ها در چهار منطقة 1. فشار شهرنشینی؛ 2. فشار محیط زیستی؛ 3. فشار دوگانه؛ 4. عدم فشار تقسیم و رابطة بین درجة هماهنگی دوگانه و مناطق با یک‌دیگر مقایسه شده است. نتایج نشان می‌دهد شهرستان‌های گناباد (0.66) و درگز (0.62) به ترتیب بالاترین امتیاز تعادل را به دست آورده‌ و در دستة تعادل اولیه قرار گرفته‌‌اند. شهرستان‌های خوشاب (0.36)، مه‌ولات (0.38)، داورزن (0.39) به ترتیب پایین‌ترین وضعیت تعادل را داشته‌ و در دستة عدم تعادل متوسط جای گرفته‌اند؛ درحالی‌که اکثر شهرستان‌های قرارگرفته در مناطق فشار دوگانه و فشار زیست‌محیطی در دستة عدم تعادل کم واقع شده‌اند و اکثر شهرستان‌های واقع در مناطق عدم فشار و دارای فشار شهرنشینی در دستة نزدیک به تعادل جای گرفته‌اند. به طور کلی بر اساس محاسبات انجام‌شده درجة هماهنگی دوگانه از منطقة فشار دوگانه به منطقة دارای فشار زیست‌محیطی و بعد از آن منطقة دارای فشار شهرنشینی و در انتها منطقة عدم فشار در حال افزایش بوده است.

The development of urbanization in accordance with environment is an important issue for sustainability. A correct understanding of the relationship between urbanization and environment is highly vital for the coordinated development of both systems. In recent decades, the expansion of urbanization and manmade infrastructure without taking into account the environmental resources has been increasing. This has led to numerous consequences such as the reduction of environmental resources and the escalation of environmental pollution, and has severely endangered the future of sustainable development in Khorasan Razavi province. In the study at hand, the balance among urbanization and environment subsystems was examined using the coupling coordination degree model in the cities of Khorasan Razavi province. The ranking of cities was done based on the coupling coordination degree scores. Based on the scores of cities in each subsystem, the cities were divided into four areas, namely areas under urbanization pressure, areas under environment pressure, areas under dual pressure, and areas under no pressure, and the relationships between the coupling coordination degree and the areas were compared. The results showed that Gonobad (.66) and Dargaz (.62) cities have achieved the highest balance score and have been classified in the primary balance group. On the other hand, Khoshab (.36), Mahwelat (.38), and Davarzan (.39) cities had the lowest rate of balance and were classified in the average imbalance group. While the majority of the cities located in the areas under double pressure and environment pressure were classified in the low imbalance group, most of the cities located in the areas under no pressure and urbanization pressure were grouped in the near-to-balance category. Overall, based on the calculations made in this study, the coupling coordination degree has been increasing from dual pressure area to area under environmental pressure, then to the area under urbanization pressure, and finally to the area under no pressure.