خلاصة:
مولانا در مثنوی ما را با سلوک باطنی و منش شخصیتی رسول خدا آشنا می سازد. با شعر مولوی؛ ضمن فهم بیشترآموزه های قرآنی، از موقعیت الگوشناسی انبیای الهی، (به ویژه رسول اکرم) همواره شاعرمی توان به الگوسازی و کاربست آنها در زندگی مادی و معنوی نیز دست یافت. این مقاله، با مطالعه ی اشعار مولوی و مقایسه ی آن با تفاسیر قرآنی، ضمن شناخت شخصیت پیامبر(ص) به شیوه ای که در مثنوی مطرح شده، با رجوع به آیات قرآن و تفاسیر در ذیل شواهد قرآنی شباهت ها و تفاوت های تصویر پیامبر(ص) در قرآن و مثنوی را نشان دهد. برای این مهم سه مولفه ی نسبت رسول باخدا، نسبت رسول با مردم و رسول در مقام عاشقی و معشوقی را از مثنوی بر اساس کتاب دریا به دریای علامه جعفری، استخراج نموده، هریک از این ابعاد را در مثنوی و تفاسیر قرآنی با یکدیگر مقایسه نموده است. روش پژوهش حاضر براساس روش کتابخانه ای نظری و تحلیلی می باشد و با استفاده از منابع دست اول (کتاب، پایان نامه ، مقالات و...) و با استفاده از فیش برداری استخراج شده است. یافته های این پژوهش، در قرآن رابطه ی پیامبر با مردم برمبنای ارادت،ولایت مداری مردم و شفاعت پیامبر ادراک میشود و رابطه ی رسول خدا با خداوند نیز برمحور عبادت ، عبودیت ، اطاعت و در چارچوب عصمت پیامبر قرار می گیرد؛ اما در مثنوی و به ویژه بحث عاشقی و معشوقی رسول خدا، شاعر بیشتر، به عوالم تفاسیر عرفانی نزدیک میشود.
ملخص الجهاز:
یافته های این پژوهش ، در قرآن رابطه ی پیامبر با مردم برمبنای ارادت ، ولایت مداری مردم و شفاعت پیامبر ادراک می شود و رابطه ی رسول خدا با خداوند نیز برمحور عبادت ، عبودیت ، اطاعت و در چارچوب عصمت پیامبر سلام الله علیه و آلـه قرار می گیرد؛ اما در مثنوی و به ویژه بحث عاشقی و معشوقی رسول خدا، شاعر بیشتر به عوالم تفاسیر عرفانی نزدیک می شود و عشق را رمز اسطرلاب عالم عرفان می داند و رسول برای او نماد عشق ، عشق ورزی و معشوقی است که همگان شیفته ی او هستند.
مصطفایی کو که جسمش جان بود تا که رحمن علم القرآن بود (بلخی، ١٣٩٥: دفتر سوم ، بخش ١٧، ابیات ٥٩٣ ) در برخی از آیات قرآن به علم لدنی پیامبران الهی اشاره شده و مولوی نیز به استناد آنها ابیـات مـذکور را سـروده است ؛ ازآن جمله می توان به آیۀ شصت و پنجم سورة کهف آمده : «َفوَجَدا عَْبداً مِنْ عِبادِنا آَتْیناهُ رَحْمَۀً مِـنْ عِْنـدِنا وَ عََّلمْناهُ مِنَْ لدَُّنا عِْلماً» «(در آن جا) بنده ای از بندگان ما را یافتند که رحمت (و موهبت عظیمی) از سوی خـود بـه او داده ، و علم فراوانی از نزد خود به او آموخته بودیم »محتوای آیه دربارة حضرت «خضر» است وبعض مفسـرین ، رحمت را به نبوت و ولایت و وحی، و علم من لدنا را به علم غیب تفسیر کـرده انـد.