نسبت‌سنجی حاکمیت فقیه و زکات مقالة

معرفت اقتصاد اسلامی پاییز و زمستان 1400 - شماره 25 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎20 صفحة - من 103 إلی 122 )

الکلمات المفتاحية: حکومت اسلامی زکات بیت‌المال بودجه ولی فقیه Islamic government Budget Zakat legal guardian Bait al-Mal فقیه حکومت امام اسلامی حاکمیت حاکم پرداخت زکات مصرف زکات

fa en

خلاصة:

زکات یکی از منابع مهم بیت‌المال مسلمین است که در زمان حکومت معصومین جمع‌آوری و مصرف می‌گردید. در زمان غیبت، با توجه به تجویز مصرف زکات در موارد استحقاق آن به صورت مستقیم و بدون مراجعه به ولی امر، اخذ و مصرف می‌شود. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به بررسی دلایل لزوم پرداخت زکات به فقیه و چگونگی تاثیر قبض و بسط ید فقیه بر اخذ و مصرف زکات، می‌پردازیم. یافته‌های پژوهش حاکی از حکومتی بودن زکات و لزوم اخذ آن توسط ولی‌فقیه است. آیاتی مانند آیه 103 سوره توبه و 41 سوره حج بر حکومتی بودن زکات دلالت دارند. روایات نیز، امام را به‌عنوان حاکم جامعه اسلامی، مسوول امر زکات معرفی می‌کند. در زمان غیبت، فقیه به‌عنوان نایب امام معصوم با توجه به بسط ید، موظف به اداره امور است و اگر زکات را مطالبه کند، پرداخت زکات به وی واجب خواهد بود. اهل‌سنت نیز، قائل به پرداخت زکات به حاکم می‌باشند.

ملخص الجهاز:

در مجموع، با مراجعه و بررسي اقوال فقها و ادله مستند ايشان مي‌توان دريافت که به شکل مرسوم، وظيفه مکلفان در جواز يا وجوب ارجاع زکات به فقيه بيان شده؛ اما از حيث وظيفه فقيه و لزوم دخالت او در امور مربوط به زکات، يا ساکت بوده‌اند و يا استدلال‌هايي پراکنده و غيرمنسجم مطرح شده است. با منظم ساختن استدلال‌ها، گاه از استدلال‌هاي طرح‌شده در ابواب ديگر فقه مي‌توان به مواجهه با اين سؤال رفت که با فرض جواز يا وجوب دفع زکات به فقيه، آيا بر فقيه هم دخالت در امر زکات وجوبي دارد يا خير؟ با توجه به علت قرار گرفتن اين منبع مالي (زکات) در اختيار فقيه و لزوم رسيدگي به مصالح مؤمنان از اين طريق ازيک‌سو، و توجه به اينکه امروزه قريب به اتفاق اين مصالح از وظايف حاکميت شمرده مي‌شود از سوي ديگر، اين نکته واضح می‌گردد که وظيفه فقيه در مقام حاکميت، آن است که زکات را به‌مثابه الگويي براي ساير ماليات‌هاي غيرمنصوص در بودجه کشور اسلامي جاي دهد تا علاوه بر تغيير مبناي نظام مالياتي به سمت ماليات‌هاي شرعي، فرهنگ مالياتي اسلام در آيينه زکات بازتوليد شود. در اين فرض، حکم پرداخت به فقيه را بيان نموده‌اند و در نهايت، در صورت فقدان حکومت اسلامي، با توجه به ميزان بسط يد فقيه، فتوا به جواز اخذ زکات و ارسال مأموراني براي جمع‌آوري آن داده‌اند (كاشف الغطاء، 1422ق، ج 4، ص 135). از آن نظر که بيت‌المال براي اداره حکومت نيازمند اين منابع است، در صورت بسط يد فقيه و تشکيل حکومت اسلامي، اخذ زکات و مصرف آن در بودجه عمومي حکومت اسلامي بلااشکال و در صورت مطالبه، پرداخت زکات به وي لازم خواهد بود.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول