ملخص الجهاز:
"محیط طبیعی و توسعهء فیزیکی شهر استقرار و توسعهء فیزیکی شهرها،در وهلهء اول تاریخ شرایط محیطی و جغرافیایی آنهاست و فضاهای مجاور شهری در ارتباط با عوامل گوناگون محیط طبیعی،از جمله شکل ناهمواریها،و همجواری آنها با عوارض طبیعی،مانند کوه،دشت،رودخانه، جلگه و سواحل دریا،و شرایط اقلیمی حاکم بر آنها،در چگونگی توسعهء شهرها نقش تعیینکنندهای دارند؛بهطوری که شهرها به تبعیت از این شرایط طبیعی شکل میگیرند و ضمن برقراری ارتباط با یکدیگر،به رشد و توسعهء خود ادامه میدهند.
این پدیده نشان میدهد که وجود آب کافی و اعتدال هوا در عرضهای جغرافیایی بالای ایران، موجب جذب جمعیت بیشتری نسبت به دیگر نواحی شده است و برقراری امکانات طبیعی و انسانی-اقتصادی در یک مکان،آنها را برای استقرار مراکز شهری آماده کرده است»(رضوانی،1374، ص 117).
امروزه نیز با افزایش تعداد جمعیت به گرایش به شهرنشینی و ایجاد شهرهای تازه و یا توسعهء شهرهای کنونی،آب نقش تعیینکنندهای دارد و با گذشت زمان،نقش آب نه تنها در توزیع شهرها و جمعیت شهری ایران کم نمیشود،بلکه با توسعه،صنایع شهری و گسترش زمینهای زراعی در روستاها و افزایش سطح تولید محصولات کشاورزی،نیاز بدان بیشتر محسوس میشود.
عامل سیاسی هم به نحوی از انحا در توسعهء شهرها دخیل است و در زمینه،نقش دولت و سازمانهای وابسته به آن به عنوان یکی از مهمترین عوامل شناخته شده است که سیاستگذاریهای آن میتواند،در توسعهء شهر مؤثر باشد؛مثل تصمیمگیرهای دولت در ایجاد یک بزرگراه،احداث خطوط راهآهن و مترو،اثرات شبکهء حملونقل در قیمت زمین،جابهجایی محل سکونت جمعیتها، تغییر محل مراکز تجاری و سامانههای حملونقل شخصی که بافت کالبدی و شیوهء توسعهء شهری را دگرگون میسازند."