خلاصة:
سوءاستفاده جنسی از زمره تروماهای ناشی از آسیب میباشد، که سلامت نوجوانان را بهطور جدی تهدید نموده و آنها را نیازمند یاریرسانی حرفهای میکند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر ذهنآگاهی در بهبود تابآوری و کاهش علائم بالینی نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ناشی از آزار جنسی انجام شد. طرح پژوهش تک آزمودنی با دوره پیگیری بود. جامعه آماری شامل کلیه دختران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ناشی از آزار جنسی 12 تا 18 سال بود که در سال 1399 به مرکز اورژانس اجتماعی شهرستان ایذه مراجعه نمودند. دو نفر به شیوه نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. برای هر کدام از شرکت کنندگان 3 جلسه خط پایه در نظر گرفته شد. ارزیابیها با استفاده از مقیاس نشانگان اختلال استرس پس از سانحه کودکان (فوآ و همکاران، 2018) و پرسشنامه تابآوری (کانر و دیویدسون، 2003) در مرحله خط پایه، جلسات مداخله و یک ماه بعد از پایان درمان (پیگیری) انجام گرفت. مداخله بهصورت انفرادی بر اساس ذهن آگاهی در 8 جلسه انجام گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل بصری نمودار، درصد بهبودی و شاخص درصد پایا انجام شد. یافتهها نشان داد هر دو مراجع با شروع مداخله روند کاهشی و رو به بهبودی را در طراز نمرات مقیاس نشانگان اختلال استرس پس از سانحه و روند افزایشی و رو به بهبودی را در طراز نمرات مقیاس تاب-آوری کانر و دیویدسون نشان دادند. آزمودنیها این نتایج را تا یک ماه پس از درمان حفظ نمودند. براساس یافتههای پژوهش پیشنهاد میشود که درمانگران حوزة کودک و نوجوان، جهت افزایش تاب-آوری و بهبود علایم ناشی از استرس از رویکردهای ذهن آگاهی جهت اثربخشی بیشتر استفاده کنند.
Sexual abuse is a trauma caused by injury, which seriously threatens the health of adolescents and makes them need professional help. The aim of the present study was to investigate the effectiveness of mindfulness-based therapy in improving resilience and reducing the clinical symptoms of adolescents with post-traumatic stress disorder caused by sexual harassment. The research design was a single subject with a follow-up period. The statistical population of the study included all 12 to 18-year-old girls with post-traumatic stress disorder due to sexual harassment in Izeh city who referred to the social emergency center in 2020. Two of them were selected through purposive sampling. Three baseline sessions were performed for each participant. Evaluations were done using the Post Traumatic Stress Disorder Symptom Scale (Foa et al., 2018) and the Resilience Questionnaire (Connor and Davidson, 2003) at baseline, intervention sessions, and one month after treatment (follow-up). The intervention was performed individually based on mindfulness in 8 sessions. Data analysis was done using visual analysis of graph, recovery percentage and reliable percentage index. The results showed that both subjects showed a decreasing and improving trend in the scale of post-traumatic stress disorder syndrome and an increasing and improving trend in the Conner and Davidson Resilience Scale scores. Subjects preserved these results for up to one month after treatment. Based on the findings of the research, it is recommended that therapists in the field of children and adolescents use mindfulness therapies to achieve more effectiveness in increasing resilience and improving stress symptoms.
ملخص الجهاز:
مطالعات انجام شده در اين زمينه نشان ميدهد که از روش هاي درماني مختلفي نظير درمان هاي دارويي (سادوک و همکاران ، ٢٠١٥)، درمان هاي روان شناختي ازجمله درمان شناختي- رفتاري، آموزش مهارت هاي زندگي و کنترل استرس (آزادمرزآبادي، اميري و مقتدايي، ٢٠١٨)، شناخت درماني و حساسيت زدايي و پردازش مجدد با استفاده از حرکات چشم ١ مورداستفاده قرار گرفته اند (گنجي، ١٣٩٤)؛ که در اين ميان ، رويکردهاي شناختي-رفتاري بيشترين شواهد تجربي را به خود اختصاص داده و تبديل به گزينه نخست درماني در درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده است (دونيلي و جکسون ٢، ٢٠٠٢).
دهستاني (٢٠١٥) نشان داد که استفاده از برنامه هاي آموزشي ذهن آگاهي افسردگي، اضطراب و استرس دانش آموزان دختر را کاهش و بهزيستي رواني آنان را افزايش ميدهد و همين امر تأثير مثبتي در تکاليف و فعاليت هاي مدرسه اي آنان ايجاد ميکند؛ شريف پور، منشئي و سجاديان (١٣٩٧) پژوهشي با هدف تأثير آموزش ذهن آگاهي نوجوان محور بر افسردگي، اضطراب و استرس نوجوانان مبتلا به سرطان انجام دادند، نتايج حاکي از وجود بهبود علائم در مؤلفه هاي مورد نظر بود؛ همچنين نتايج پژوهش پورشهرياري، وليپور، حسينيان (١٣٩٦) نشان داد که تمرين مهارت هاي ذهن آگاهي توانايي کودکان را براي تحمل حالت هاي هيجاني منفي بهبود ميدهد و آنان قادر به مقابله مؤثر ميشوند و خرده مقياس هاي مشکلات رفتاري از جمله اختلال رفتار هنجاري، مشکلات توجه و ناپختگي، اضطراب و گوشه گيري را در دانش آموزان بهبود ميبخشد.
خط ميانه ، خط روند و محفظه ثبات مراجعين در مقياس ٥-CPSS در مرحله خط پايه ، جلسات مداخله و پيگيري بحث و نتيجه گيري پژوهش حاضر باهدف اثربخشي درمان مبتني بر ذهن آگاهي در بهبود تاب آوري و کاهش علائم باليني نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ناشي از آزار جنسي انجام شد.