خلاصة:
یکی از چالش هایی که جامعه بشری به طور جدّی با پیامدهای آن دست و پنجه نرم می کند و روز به روز بر مشکلات ناشی از آن افزوده می شود، نوآوری های مجازی از سوی بزهکاران سایبری است. از آنجا که بسیاری از قوانین در جهان مادی، از همان کارآیی و اثربخشی در فضای مجازی برخوردار نیستند، امکان نقض آسان و عاری از دغدغه ناشی از مواجهه با پاسخ های کیفری و غیر کیفری میسّر گشته است. بدیهی است که بهره وری ضمانت اجراهای کیفری و غیر کیفری در خصوص بزه های ارتکابی در فضای مجازی، در گرو پژوهشی عمیق، گسترده و چندبعدی می باشد؛ لکن از آنجا که راجع به کارایی و اثربخشی پاسخ های مذکور در این زمینه و همچنین ارائه دورنمایی از یک نظام پاسخ دهی کیفری و غیر کیفری مناسب، تحقیق کمتری صورت گرفته است تحقیق حاضر به روش توصیفی - تحلیلی و با هدف احراز پاسخ دهی مطلوب نگارش یافته است. مطابق نتایج این نوشتار، با امعان نظر به شرایط خاص حاکم بر فضای مجازی، ویژگی های شخصیّتی کنشگران انواع جرایم سایبری و میزان گسترده زیان های مادّی و معنوی، علاوه بر ضرورت اصلاح و بازنگری نظام مند قوانین کیفری اصلی و مرتبط با جرایم رایانه ای، استفاده از قابلیّت های الگوی عدالت ترمیمی برای رشد کارایی و اثربخشی ضمانت اجراهای کیفری ضرورت دارد.
One of the challenges that human society is seriously dealing with its consequences and the problems caused by it are increasing day by day, is virtual innovations by cyber criminals. Since many laws in the physical world do not have the same efficiency and effectiveness in cyber space, it is possible to easily violate them without the worry of facing criminal and non-criminal responses. Anticipating the guarantee of criminal executions in new fields such as information and communication technology, in addition to the protection and stability of order and security of the society, also provides the human rights standards of citizens. It is obvious that the effectiveness of the guarantee of criminal and non-criminal executions regarding the offenses Virtual space depends on deep, wide and multi-dimensional research, but before this, there was less research about the efficiency and effectiveness of the responses mentioned in this field, as well as providing a perspective of a suitable criminal and non-criminal response system. Therefore, with the aim of obtaining the desired response, this research has been written with a descriptive-analytical method and using library and internet resources. According to the results of this article, it is necessary to use the capabilities of the restorative justice model to grow the efficiency and effectiveness of the guarantee of criminal executions.
ملخص الجهاز:
ir استاديار گروه حقوق جزا وجرمشناسي واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران مقدمه در عصر حاضر به دليل کاربري گسترده و روز افزون سامانه هاي رايانه اي و همچنين ارتباطات الکترونيکي با روند رو به رشد و زيان بار بزه هاي نو پديد در فضاي مجازي و ازدياد کنشگران جنايي رايانه اي روبرو هستيم که با توجه به ويژگي هاي متمايز و منحصر به فرد فضاي مجازي نسبت به فضاي واقعي و همچنين غير قابل تخمين بودن شمار جرايم سايبري و بالا بودن رقم سياه و خاکستري اينگونه جرايم و نيز ويژگي هاي شخصيتي مرتکبان و نيز تفاوت هاي جرايم ارتکابي در فضاي مجازي با جرايم ستي موجب شده است رويکرد کيفري متعارف و اصول و مباني شناخته شده آن ، براي مقابله با ناهنجاري ها و هنجارشکني هاي زيانبار مادي و معنوي اين فضا به تنهايي پاسخگو نبوده و پاسخ هاي تعيين شده بيشتر جنبه اي گذرا، تسکيني و جبراني داشته و بازدارندگي مطلوب را که هدف غايي نظام پاسخ ها است دارا نباشد؛ از اينرو بايد در کنار پاسخ دهي کيفري به بزه هاي ارتکابي در فضاي مجازي، نگاهي نيز به پاسخ هاي غير کيفري داشت .
الگوي عدالت ترميمي، رويکرد جديدي با نگاهي متفاوت به بزه ،کيفر، بزه ديده ، بزهکار و جامعه است که به جاي تکيه بر کيفر، بر ترميم آسيب ناشي از بزه تأکيد مي کند و گستره اين ترميم نه تنها شامل بزه ديده شده بلکه شامل بزهکار و جامعه نيز مي شود و با داشتن ظرفيت هايي همچون ارتقاي روحيه مسئوليت پذيري مجرم ، افزايش رضايت بزه ديدگان ، کاهش بزه ديدگي ثانويه ، ايجاد تعادل و توازن ميان دغدغه هاي بزه ديده ، بزهکار و جامعه و توانمند سازي طرفين جرم براي رسيدن به راه حل منطقي و کم هزينه مي تواند فضايي مناسب براي رسيدگي به جرايم سايبري فراهم کند.