خلاصة:
چنانچه خاستگاه و زمینههای پیدایش و شکلگیرى شبهه در افراد جامعه تبیین گردد و از بین برود، شبهه افکنان در راهبردهای خود برای اضمحلال هویت و اعتقادات اصیل جامعه موفق نخواهند شد. بنابراین تبیین خاستگاه شبهه، شبههپذیری و شبههافکنی به جامعه کمک مىکند، تا از تکوین ابتدایی و شکلگیرى شبهه، رشد و انتشار آن، جلوگیرى کند. در صورت نشر شبهه نیز به جامعه کمک میکند تا گام اول مواجهه با آن را به درستی بردارد. پژوهش حاضر با هدف شناخت خاستگاه شبهه، شبههپذیری و شبهه افکنی بمثابه مبنای معرفتی لازم در مواجهه با شبهه و رفع آن انجام گرفته است. بدین جهت در مقام اثبات، به بازتقریر خاستگاه آنها در فرهنگ اصیل اسلام پرداخته است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. با توجه به ماهیت پژوهش و نوع نگرش به موضوع، برای استنباط و تحلیل، جمع آوری دادهها و اطلاعات به روش اسنادی صورت پذیرفته است. یافتهها بیانگر این است که شبهات، ریشه در ملکات نفسانی انسان دارند؛ اگر چه عوامل بیرونی متعددی در تکوین و پذیرش شبهه نقش دارد لکن آنچه شبههپذیری را ممکن میسازد خاستگاه درونی شبهه در انسان است. بنابراین برای مواجهه با شبهات سه مؤلفة اساسی مورد نیاز است: 1. تحلیل علل وجودی شبههپذیری 2. تحلیل علل ثبوتی ایجاد شبهه و شبهه افکنی؛ 3. تبیین عناصر شبههپرداز و اهداف آنان برای پشتیبانی خرد مخاطبان در جهت عدم پذیرش شبهه.
If the origin and grounds of the emergence and formation of the doubt among the members of the society are explained and removed, the doubt-casters will not succeed in their strategies to destroy the original identity and beliefs of the society. Therefore, explaining the origin of the doubt, its acceptance and cast helps the society to prevent the initial development and formation of the doubt, its growth and spread. If the doubt is published, it also helps the society to take action to face it correctly. The present research has been carried out with the aim of knowing the origin of doubt, its acceptance and cast as a necessary epistemic basis in facing doubt and resolving it, through a descriptive-analytical method. According to the nature of the research and the type of attitude towards the subject, for inference and analysis, data and information have been collected by documentary method. Therefore, as proof, it has redefined their origin in the light of the authentic Islamic culture. The findings indicate that doubts are rooted in the human spiritual abilities. Although many external factors play a role in the formation and acceptance of doubt; but what makes a doubt acceptable is the inner origin of doubt in humans. Therefore, in order to face doubts, three basic components are needed: analysis of the existential causes of the doubt, analysis of proven causes of the doubt and casting it, and explanation of the identity of doubt-casters and their goals to sustenance the wisdom of the addressees in order not to accept the doubt. The findings indicate that suspicions are rooted in human carnal possessions; Although many external factors play a role in the development and acceptance of suspicion, what makes suspicion possible is the internal origin of suspicion in humans. Therefore, in order to face suspicions, three basic components are needed: 1. Analysis of the existential causes of suspicion 2. Analysis of the proven causes of creating suspicion and suspicion; 3. Explain the elements of skepticism and their goals to support the audience's wisdom in rejecting suspicion.
ملخص الجهاز:
يافته ها بيانگر اين اسـت که شـبهات ، ريشـه در ملکات نفسـاني انسـان دارند؛ اگر چه عوامل بيروني متعددي در تکوين و پذيرش شـبهه نقش دارد؛ لکن آنچه شبهه پذيري را ممکن مي سازد خاستگاه دروني شبهه در انسان است ؛ بنابراين براي مواجهه با شبهات سه مؤلفة اساسي : تحليل علل وجودي شبهه پذيري ، تحليل علل ثبوتي ايجاد شـبهه و شـبهه افکني و تبيين عناصـر شـبهه پرداز و اهداف آنان براي پشـ يباني خرد مخاطبان در جهت عدم پذيرش شبهه مورد نياز است .
امام علي (ع ) دقيقاً به ماهيت پوشــانندگي شــبهه و (به تصویر صفحه رجوع شود) تأثير آن بر کاهش ديد فهم اشـاره نموده اند: (به تصویر صفحه رجوع شود) از شـبهه و اشـتباه افکني هاي آن بپرهيز؛ زيرا دير زماني اسـت که فتنه ، پرده هاي سـياهِ خود را گسـترده و تاريکيِ آن ، ديدگان را فرو پوشــانده اسـت (نهج البلاغه، ١٤١٤: ٤٥٦ ؛ محمدي ري شـهري ، ١٣٧٨، ج ٥: ٤٦٨) از اين رو، ضـروري است علاوه بر تبيين دقيق مباني شبهه گران ، خاستگاه شبهه و شبهه پذيري نيز معلوم گردد.
حضــرت علي (ع ) در کلامي جامع ، به خاســتگاه هاي دروني شــبهه اشــاره مي کنند: «و Z (به تصویر صفحه رجوع شود) دارد، شـيفتگي نسـبت به دنيا، توجيه و زيباسـازي گناه توسـط نفس ، تاويل گرايي و توجيه گرائي درـبارة کجي هـا و ـبدي هـا، پوشـــانيـدن لبـاس حق بر ـباطـل و اين براي آنســـت کـه زينـت گرايي (دنياطلبي ) انسـان را از د يل گرايي باز مي دارد و تســويل النفس موجب فرو رفتن در شــهوات مي گردد و عوج گرايي ، صـــاحـب خود را ـبه انحراف بزرگي بکشـــاـند و آميختن حق ـبا ـباطـل تاريکي هايي اســت که روي هم انباشــته مي شــود.