خلاصة:
مجموعهای که در پژوهش حاضر بررسی گردیده، تعداد نود قطعه ی سفالی به سبک منقوش خزینه در اواخر هزاره ی ششم قبل از میلاد میباشد. این آثار ارزشمند طی بررسیها و حفریات باستان شناسان در غرب ایران بدست آمدهاند. تعدادی از آنها اکنون در دانشگاه ییل نگهداری میشود و تاکنون هیچ پژوهشی توسط پژوهشگران و باستان شناسان ایرانی بر روی آنها صورت نگرفته است. محققین کوشیده اند که با روش توصیفیتحلیلی و با رویکرد فرم گرایانه به مطالعه ی نقوش این نوع سبک بپردازند. یکی از ویژگیهای سبک منقوش خزینه، نقوش رقص موجود بر روی این سبک سفالی است؛ به گونهای که این ویژگی مختص این نوع سبک سفالی بوده و در اصطلاح باستان شناسی به سبک منقوش خزینه معروف است. آنچه که به عنوان هدف در این مقاله دنبال میشود، بررسی تصویر و مفهومی نقوش رقص موجود بر روی سفالینههای مربوط به سبک خزینه در غرب ایران با رویکرد تطبیقی است. با توجه به مطالعاتی که بر روی حدود 90 قطعه از سفالهای سبک خزینه در 10 محوطه مورد مطالعه انجام گرفت این نتیجه به دست آمد که منشأ سبک منقوش خزینه در غرب ایران به ویژه در دشت دهلران است. به گونهای که حدود 80 درصد سفالهای این سبک در محوطههای دشت دهلران(تپه خزینه، موسیان، فرخ آباد، سبز) وجود دارد. در این پژوهش ابتدا ادبیات و پیشینه ی پژوهشی مبحث، مورد مطالعه قرار میگیرد، در ادامه دامنه نفوذ جغرافیایی و به طور کلی محوطههایی که در حین کاوش و یا بررسی نقوش این نوع سبک در آنها به دست آمده و گاهنگاری این نوع سفال مطرح میشود. در ادامه ی مباحث به ویژگیهای این نوع سبک سفالی اعم از مطالعه ی نقوش انسانی از نظر افقی و عمودی با تأکید بر نقاط جزئی پرداخته میشود و در نتیجه تفسیر و تحلیل موتیفهای این نوع سبک سفالی مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد.
ملخص الجهاز:
به گونه اي که حدود ٨٠ درصد سفال هاي اين سبک در محوطه هاي دشت دهلران (تپه خزينه ، موسيان ، فرخ آباد، سبز) وجود دارد.
در طي سالهاي ٣-١٩٠٢ ميلادي باستان شناسان فرانسوي گوتير و لامپر(١٩٠٥) براي مطالعه لايه هاي آغاز تاريخي به کاوش در تپه موسيان و خزينه در دشت دهلران پرداختند(براي مشاهده ي اطلاعات بيشتر در اين زمينه نگاه کنيد به : ١٤ :١٩٦٩ .
همانطور که قبلا اشاره شد در سال ٣-١٩٠٢ به وسيله گوتير و لامپر کاوش شد، و اولين محوطه ي توليد سفال به اين سبک بوده است (شکل ٢: نمونه هاي ١، ٣-٤، ٦).
قطعات سفال داراي سبک منقوش خزينه از اين محوطه به فراواني به دست آمده است (شکل ٢: نمونه ٥).
در اوايل سال ١٩٣٠ به وسيله کنتنو و گيرشمن کاوش شد(١٩٣٥) و تعداد کمي از سفال هاي آن که داراي سبک منقوش خزينه مي - باشد منتشر شده اند(شکل ٧: نمونه هاي ٥، ٧، ١٠).
نمايش طبيعي اين گروه از ديگر محوطه هاي پيش از تاريخ منطقه مانند چغامامي(١٩٩٦ ,Oates) (شکل ١٤: نمونه ١) و تپه سيلک (١٩٣٨ ,Ghirshman) (شکل ١٤: نمونه ٢) نيز گزارش شده است .
fig ,١٩٣٢ Herzfeld) ٤- تپه گاورا؛ ٩×٩ سانتيمتر (٣٩٨ :Pl. CXLV ,١٩٥٠ Tobler) 27 / شکل ١٥-نمونه هايي از نقوش هندسي در سبک منقوش خزينه / شکل ١٦- تصوير سفال سالم با رديف هاي عمودي از چهره هاي تک در چغاميش ( ,Garfinkel٢٠٠٣ (Figure 9:21 28 Khazineh style pottery of Dehloran, the role of dance motives in the late 6th millennium BC.