ساخت‌های نامعین کاربردی در فارسی معاصر مقالة

هدف این پژوهش، بررسی معناهای کاربردی «ساخت‌های نامعین» در زبان فارسی معاصر ازمنظر دستور ساختی است. در فارسی معاصر، ساخت نامعین [(če) (Ɂajab) … [X]NPi=i] معناهای کاربردی ’تأکیدی‘، ’تقدیری‘ و ’تحقیری‘ را رمزگذاری می‌کند. علاوه بر این ساخت، در این دوره از زبان فارسی ساخت‌های نامعین کاربردی [(ye) [X]seni]j با معنای ’تأکیدی‘، [(ye) [X]NPi] با معنای ’تحقیری‘،[ye/yak [X]NPi=i]  با معنای ’تقدیری‘ و[yak [X]APi]  با معنای ’'تأکیدی‘ وجود دارند. نشانه‌های نامعین (=ی (=i)، یه (ye) و یَک (yak)) در نقش‌های کاربردی تکیه‌براند؛ به این معنا که در رمزگذاری معناهای کاربردی ’تأکیدی‘، ’تقدیری‘ و ’تحقیری‘ دارای دیرش بیشتری نسبت به همتای دستوری خود هستند و همچنین ذکر این نکته لازم است که این نشانه‌ها در نقش‌های ’تأکیدی‘ و ’تقدیری‘ نسبت به نقش ’تحقیری‘ دیرش کم‌تری دارند و در رمزگذاری دو نقش اول افزایش شدت انرژی تولیدی تدریجی و در نقش بعدی کاهش انرژی تدریجی قابل مشاهده است. به‌منظور بررسی فارسی معاصر، بخشی از پیکرۀ گفتاری برخط هم‌بام (HAMBAM)، متشکل از یک سخنرانی رسمی به‌مدت 31 دقیقه و چند مصاحبۀ غیررسمی به‌مدت 40 دقیقه و علاوه بر آن دو کتاب انتری که لوطیش مرده بود (چوبک، 1395) و حاجی‌آقا (هدایت، 1330)، به‌عنوان پیکرۀ این پژوهش برگزیده شدند. تحلیل‌های آوایی نشانه‌های «نامعین» موجود در ساخت‌های نامعین کاربردی را در پیکرۀ گفتاری با بهره‌گیری از نرم‌افزار پرَت (praat)  08/0/6 به‌دست داده‌ایم.

This paper aims to investigate the pragmatic meanings of indefinite constructions in Modern Persian based on Construction Grammar. In Modern Persian, the pragmatic construction [(ce) (Ɂajab)… [X]NPi=i] codifies three pragmatic meanings such as 'emphatic', 'appreciative', and 'diminutive'. Furthermore, the other indefinite constructions conveying pragmatic meanings in this era of Persian are as follows: [(ye) [X]seni]j encoding 'emphatic', [(ye) [X]NPi] conveying 'diminutive', [ye/yak[X]NPi=i] codifying 'appreciative', and [yak[X]APi] reflecting 'emphatic' meaning. Indefinite markers (=i, ye, and yak) in their pragmatic functions are stressed; In other words, in codifying the 'emphatic', 'appreciative', and 'diminutive' pragmatic meanings, they are more durative than their grammatical counterparts; in addition, it should be noted that in conveying 'emphatic' and 'appreciative' meanings, they are less durative than the 'diminutive' one and in the first two meanings a gradual increase in intensity and in the last meaning a gradual decrease in intensity can be observed. In order to investigate Modern Persian, a part of HAMBAM spoken Persian corpus, consisting of a 31-minute formal speech and several 40-minute informal interviews, and two books named Sir. Haji (Hedayat, 1951) and The Baboon whose Buffoon was Dead (Chubak, 2017) were selected as the corpus of the research. Phonetic analyzes of the "indefinite markers" existing in pragmatic indefinite constructions are provided using Praat 6.0.08 software.

در اين پژوهش ، فارسي معاصر داراي دو پيکرٔە گفتاري و نوشتاري است ؛ دو کتاب حاجي آقا به قلم صادق هدايت (١٣٣٠) و انتري که لوطيش مرده بود نوشتۀ صادق چوبک (١٣٩٥) پيکرٔە 1 1. به منظور مشاهدٔە اين هم بسته هاي آوايي، در زير طيف نگاشت (٥) «يه (ye)» در شاهد (٣٥) ارائه ميشود: / طيف نگاشت ٥- حرف تعريف کاربردي «يه (ye)» در جملۀ ٣٥ همان طورکه از طيف نگاشـت فوق قابل اسـتخراج اسـت ، ديرش «يه (ye)» در نقش کاربردي برابر با «۰٫۱۵ ـثانيـه » و شــدت انرژي آن رو ـبه افزايش اســت . در زير طيف نگاشـت (۹) واژه بسـت کاربردي نامعين «=ي (i=)» نيز در نمونۀ (۴۰) به دست داده شده است : / طيف نگاشت ٩- واژه بست «=ي (i=)» در ساخت «يه ماشيني» جملۀ ٤٠ براسـاس طيف نگاشـت بالا، ديرش اين واژه بسـت (۰٫۱۶ ثانيه ) در نقش کاربردي بيشـتر از ديرش آن در نقش دسـتوري رمزگذاري مفهوم «نامعين » (۰٫۱۰ ثانيه ) اسـت . صورت «يَک (yak)» در اين دو طرحواره داراي ديرش بيشـتري از صـورت حرف تعريف «يک (yek)» در نقش دسـتوري رمزگذار مفهوم «نامعين » اسـت و ِ شـدت انرژي توليدي آن نيز بيشـتر اسـت . علاوه بر اين ساخت ها، در فارسي معاصر حرف تعريف «يه (ye)» نيز بيانگر معناهاي کاربردي ’تأکيدي‘ و ’تحقيري‘ است . ye )» نيز رمزگذار معناي کاربردي ’تقديري‘ است ؛ طرحواره هاي اين ساخت ها در زير آمده است : / ديرش و افزايشي انرژي =i و ye , 'تقديري',X]j[i]j =X]NPi [ye [ . ٥٠ در اين دوره از زبان فارسي ، صورت ديگر حرف تعريف ، يعني «يَک (yak)» تنها رمزگذار نقش هاي کاربردي است .