خلاصة:
یکی از دایرةالمعارفهای ویژۀ قرآن که غربیان در عصر حاضر نوشتهاند، دائرةالمعارف قرآن آقای الیور لیمن (Oliver Leaman) است. با توجه به جایگاه دایرهالمعارفها و اهمیت آنها در مراجعه پژوهشگران و مخاطبان غیرمسلمان و حتی مسلمانان، نقد و بررسی آنها خصوصاً با دیدگاههای شیعه امری لازم و ضروری است. پژوهش حاضر به معرّفی و نقد مدخل «امامت» از دائرةالمعارف قرآن، نگاشته خانم آرزینا آر. لالانی و ویراسته آقای الیور لیمن میپردازد. این مدخل در آن دائرةالمعارف به مبحث امامت به معنای امام، کاربرد آن در قرآن کریم و نظرهای مختلف فرقههای اسلامی پرداخته است. نویسنده با ارجاع به آیه انتصاب ابراهیم× بهعنوان امام، بحث اصلی را آغاز میکند و با طرح مفاهیم و مواردی که در قرآن به این موضوع پرداخته شده است، بحث را پی میگیرد و سپس نظر مذاهب اسلامی را بهاجمال مطرح میکند. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال است که براساس مبانی و دیدگاه شیعه، نقاط قوت و ضعف این مدخل کدام است. نتایج حاصل از پژوهش آن است که با وجود نقاط قوت این مقاله، کاستیها و ضعفهای بسیاری نیز دیده میشود که میتوان به این موارد اشاره کرد: عدم تبیین مناسب و دقیق واژه امام و امامت، عدم سیر منطقی و نظم مناسب، نگاه جانبدارانه در مسئله امامت، عدم اشراف بر دیدگاه شیعه و منابع معتبر آن، عدم تبیین مناسب عصمت امام.
One of the special encyclopedias of the Qur'an written by Westerners in the present era is the encyclopedia of the Qur'an by Mr. Oliver Leaman. Considering the place of encyclopedias and their importance in the reference of researchers and non-Muslim and even Muslim audiences, it is necessary to review them, especially from the Shiite point of view. The current study deals with the introduction and critique of the entry "Imamate" from the Qur'an encyclopedia, written by Mrs. Arzina R. Lalani and edited by Mr. Oliver Leaman. This entry in that encyclopedia works on the issue of imamate in the meaning of imam, its application in the Holy Quran and the opinions of different Islamic sects. The author starts the main discussion by referring to the verse of the appointment of Ibrahim as an imam and follows up the discussion by providing the concepts and issues discussed in the Qur'an and then briefly presents the views of Islamic schools of thought. The present study is looking for an answer to the question of what are the strengths and weaknesses of this entry, based on the Shia principles and perspective, using a descriptive-analytical method. The findings of the study suggest that despite the strengths of this article, many shortcomings and weaknesses can be seen, which are: Lack of proper and accurate explanation of the term "imam and imamate", lack of logical course and proper order, biased view on the issue of imamate, lack of respect for the Shia view and its reliable sources, lack of proper explanation of Imam's infallibility.
ملخص الجهاز:
به عقیده اهلسنت، امام مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده دارد و درنتیجه لازم نیست که معصوم باشد و به همین جهت از طریق اجماع تعیین میشود؛ اما شیعه انتصاب امام را براساس اجازه خداوند و از طرف پیامبر اکرم| میداند؛ چراکه شرط عصمت برای امامت مطرح است و تنها خدا و پیامبر اکرم| شخص معصوم را میشناسند.
ازجمله نقاط قوت این دایرةالمعارف بهطور کلی که در مدخل «امامت» مشهود است، میتوان توجه به برخی دیدگاهها و منابع فریقین در موضوع امامت مانند مذهب شیعه، واکاوی مفهوم امامت با توجه به استعمالات این کلمه در قرآن، ارائه بیشتر مداخل در قالب واژۀ قرآنی، زبانی ساده و محتوایی مختصر برای مدخلها در مقایسه با کارهای مشابه اشاره کرد؛ البته ذکر این نقاط قوت به معنی تأیید محتوای مطالب نیست، بلکه تمام محتوای مقالات این دایرةالمعارف نیازمند بررسی و تحلیل است.
از جمله نقاط ضعف این دایرهالمعارف که در مدخل «امامت» مشهود است، میتوان به عدم تبیین مناسب و دقیق واژه امام و امامت، عدم سیر منطقی و نظم مناسب، نگاه جانبدارانه در مسئله امامت، عدم اشراف بر دیدگاه شیعه و منابع معتبر آن، عدم تبیین مناسب عصمت امام، عدم ارائه توضیح دربارۀ دلیل انتخاب موضوع برای مدخلهای خاص، عدم ذکر منابع در انتهای هر مدخل و برخی اشکالات شکلی اشاره کرد (ر.