خلاصة:
براساس این نظریه که مکان و فضای گردهمایی روشنفکران در شکل گیری ساختار ذهنی نظریه پردازشان تاثیرات بسزایی داشته است، این مقاله با هدف بررسی و تبیین و شناخت رابطه فضاهای معماری (پاتوق) و گفتمان اندیشمندان ایران در دهه۱۳۰۰-۱۳۴۰ انجام شد. پژوهش یک مطالعه موردی از نوع تفسیرگرایی و انتقادی بوده و مورد پژوهش شامل 20 نفر از روشنفکران ایرانی است که در بازه زمانی 1300 تا 1340 در ایران حضور داشته و در گفتمان های اندیشمندان این دوره مطرح بوده اند. داده ها با ابزار مصاحبه عمیق با 20 نفر از جامعه شناسان دانشگاه های شهر تهران گردآوری شد. نتایج نشان داد در ایران پاتوق ها به دو شکل قهوه خانه سنتی و کافه های مدرن رواج داشته است. کافه ها محصول دوره 1300 تا 1320 بودند که محفلی برای اشاعه و تبلیغ افکار و نظریههای نوین ادیبان و روشنفکران شهر محسوب میشد. اما پس از کودتا، با بسته شدن فضای سیاسی، کافه نشینی هم برای مقابله با خطر روشنفکران محدود شد. سپس در دهه 30 و 40 کافه ها به شکل جدیدی رونق گرفت.
Based on this theory that the place and atmosphere of gathering of intellectuals had significant effects on the formation of the mental structure of the theory of processes, this article was conducted with the aim of investigating and explaining and understanding the relationship between architectural spaces (hangouts) and the discourse of Iranian intellectuals in the 1340s-1300s. The research is an interpretative and critical case study, and the research subject includes 20 Iranian intellectuals who were present in Iran between 1300 and 1340 and were featured in the discourses of intellectuals of this period. The data was collected through in-depth interviews with 20 sociologists from Tehran universities. The results showed that in Iran hangouts are popular in two forms: traditional coffee houses and modern cafes. Cafes were a product of the period between 1300 and 1320, which was considered a meeting place for spreading and promoting new ideas and theories of writers and intellectuals of the city. But after the coup, with the closure of the political space, visiting cafes was also limited to deal with the danger of intellectuals. Then, in the 30s and 40s, cafes flourished in a new way.
ملخص الجهاز:
پس چند نکته حاض اهميت در اين باب بوجـود ميايد : ١)تاثير معماري اينگونه فضا – مکان بر ائديولوژي و کاريزما روشنفکران ٢)ارتباط ميان معماري و جامعه شناسان و بررسي خـط فکـري منحصـرد بفرديـت از لحـاظ کالبـد انسـاني و معماري معماري و جامعه ارتباط نزديک و تنگاتنگي با يکديگر دارند، تغيير انسان و جامعه به معناي تغيير ارزش هـا و ٣٥٥٤ هنجارهاي اجتماعي است که رفتار و گرايش جامعه و شهر را تغيير مي دهد اين تغيير باعث تحول دائمي شهر مي شود، تا جايي که مي بينيم يک شهر در طول تاريخ خود دچار چنـان دگرگـوني ارزشـي اي مـي شـود کـه ارزش هاي ديروز تبديل به صد ارزش هاي امروز مي کند.
سوالات مطرح شده در اين مصاحبه به شرح زير بود: - آيا ايده ها در محل خاصي در ذهن شما شکل مي گيرد؟ و يا از مکان خاصي بـراي نظريـه پـردازي استفاده مي کنيد؟ - اصولا نگارش کتب و مقالات خود را در کجا انجام مي دهيد؟ - آيا پاتوق خاصي براي ملاقات با همکاران يا دانشجويان خود داريد؟ - آيا از فضاهايي مانند کافه براي کار علمي استفاده مي کنيد؟ - در انتخاب ميان مکان هاي عمومي، کدام يک را براي کار ترجيح مي دهيد؟ يافته ها توصيف پاتوق ها براي بررسي تاثير فضا بر روشنفکران ، ابتدا توصيفي از فضاي مـورد اسـتفاده آنهـا ارائـه شـده اسـت .
" در دوره دوم که دهه هاي ٣٠ و ٤٠ را در برمي گيرد و بعد از کودتاي ٢٨ مرداد ١٣٣٢، به فراخور فضـايي کـه بر جامعه حاکم بود، مردم به پستوها پناه بردند؛ به عبارت بهتر، آن ها به محل هايي چون کافه ها که هـم چنـدان به مانند قهوه خانه ها عمومي نبودند و هم شمايلي از مجمع روشنفکري غربي به حساب ميآمدند، پناه بردند تـا پاتوق ها را به محيط هايي مخفيتر تبديل کنند.