نقش حکومت و تربیت در تبیین شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی در آراء و اندیشه‌های فارابی مقالة

مؤلف: شمسی، محمد مهدی ؛ صفرزاده ملکی، علی ؛

آینه معرفت پاییز 1401 - شماره 72 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎20 صفحة - من 145 إلی 164 )

الکلمات المفتاحية: عادت تربیت فارابی فعل اخلاقی ضعف اخلاقی مدینة فاضله مدینة فاسقه vicious city Virtuous city moral weakness moral act Farabi مدینۀ فعل بـه

fa en

خلاصة:

آراء و اندیشه‌های فارابی در تبیین شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی، با بررسی نقش مدینة‌ فاضله نمایان می‌شود. از نظر فارابی، وظیفة حکومت و مدینة فاضله، ‌ ایجاد زمینة مناسب برای عادت‌ها و سنت‌های فاضله در شهرها و بین امت‌هاست که از طریق تعلیم و تربیت امکان‌پذیر می‌شود. در واقع در دیدگاه فارابی مدینه و حکومت می‌تواند شرایط تربیت صحیح و به تبع آن زمینة بروز و ظهور رفتارهای اخلاقی پسندیده گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاضلة آن باشد؛ اما در عین حال مدینه می‌تواند زمینه‌ساز شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاسقه باشد. مدینة فاسقه، مدینه‌ای است که اهالی آن به همة آراء و عقاید اهالی مدینة فاضله باور دارند؛ اما به آن عمل نمی‌کنند و افعال و کردارشان شبیه افعال و کردار اهالی مدینة جاهلیه است. علت‌ این امر را می‌توان در تربیت اهالی مدینه فاسقه و چگونگی حکومت آن جستجو کرد. در واقع تربیت، اساس شکل‌گیری رفتارهای اخلاقی اعم از پسندیده و ناپسند است. البته بایستی به‌ این نکته اشاره شود که فارابی در عین حال به نقش عادت، لذت، ضعف اراده و ضعف در سنجش نیز در‌ ایجاد شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی اشاره می‌کند.

ملخص الجهاز:

او فلسفۀ مدني را به دو قسم يعني فلسفۀ اخلاق و فلسـفۀ سياسـي تقسـيم ميکند و معتقد اسـت کـه از طريـق فلسـفۀ اخـلاق (الصناعــة الخلقيــة )، علـم بـه افعـال جميلـه و خلق هايي که فعل جميل از آن سرميزند و قدرت بر علم اين خلـق هـا و اشـياي زيبـا بـراي انسـان حاصل ميشود و نيز معتقد است از طريق فلسفۀ سياسي (سياست مـدن ) معرفـت بـه امـوري تعلـق ميگيرد که به واسطۀ آن ها، امور خوب و ارزشمند براي اهالي شهرها حاصل ميشـود و همچنـين شـناخت و معرفـت در خصـوص توانـايي کسـب و حفـظ ايـن امـور خـوب و ارزشـمند (همـان ، ص ١١٢). از نظر فارابي فطرت انسان به گونه اي است که براي رسيدن به سعادت بايستي در اجتمـاع باشـد و در کنار انسان يا انسان هاي ديگر تلاش بکند و به دليل همين فطرت طبيعي انسـان اسـت کـه بـه او حيوان مدني يا حيوان اهل انس گفته ميشود (همـو، ١٣٨٤، ص ١١). فارابي در علم مدني به ايجاد زمينـۀ مناسـب براي عادت ها و سنت هاي پسنديده و فاضله در شهرها و ميان امت ها اشاره ميکند و معتقـد اسـت که از وظايف حکومت اين است که چنـين عـادات و سـنت هـاي پسـنديده و فاضـله را در مدينـه ايجاد کند و آن را رواج داده و حفظ نمايد (فارابي، ١٣٨٤، ص ١١٢). وي همچنين بـه ضـعف اراده ، ضـعف در سنجش و ضعف ذهن نيز به عنوان عواملي در شکل گيري ضعف هـاي اخلاقـي اشـاره مـيکنـد و معتقد است براي رسيدن به عمل فضيلت مند بايستي سنجش صحيح صورت گيرد؛ سنجشي کـه از هر نظر مفيد فايده باشد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول