خلاصة:
بیان مسیله:
یکی از مهم ترین مسایل مورد توجه د ر طراحی مسکن، ایجاد حریم و محرمیت است. نما د ر معماری به عنوان پوسته بیرونی و مولفه اصلی پوشش بنا، نقش موثری د ر ایجاد محرمیت، حریم د ید اری و جلوگیری از اشراف و د ید به د اخل خانه د اشته است. مهم ترین مسیله د ر نماهای مجتمع های مسکونی معاصر، طراحی نامناسب جد اره های نورگیری با امکان حفظ حریم د ید اری اهل خانه بود ه است.
هدف پژوهش:
این پژوهش با بررسی مشربیه به عنوان یک راهکار بومی د ر حوزه کشورهای خاورمیانه، به معرفی پیشینه تاریخی این عنصر کالبد ی- فضایی و بررسی نقش آن در ایجاد حریم دید اری در خانه های این منطقه می پرد ازد و با استخراج شاخصه های طراحی مشربیه به عنوان یک جداره د وپوسته و راهکارهای آن د ر ایجاد حریم د ید اری، این شاخصه ها را د ر مجتمع های مسکونی معاصر تهران بررسی و نحوه بهره برد اری و معاصرسازی این تکنولوژی بومی در نماهای این بناها را مورد تحلیل قرار می د هد .
روش پژوهش:
این تحقیق از نوع کیفی و روش آن، توصیفی-تحلیلی است. روش گرد آوری اطلاعات این جستار به صورت مید انی و اسناد ی (کتابخانه ای) است. د ر این پژوهش با تمرکز بر مجتمع های مسکونی تهران به عنوان نمونه های مورد مطالعه، 15 نمونه از خانه ها با جداره های د وپوسته در نمای اصلی انتخاب شد ه است. د ر اد امه تلاش شد مولفه های تاثیر گذار د ر طراحی جد اره های د وپوسته که نقش موثری د ر ایجاد حریم د ید اری د اشته است د ر این مصاد یق مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .
نتیجه گیری:
نماهای دوپوسته عموما با هدف ایجاد آسایش حرارتی استفاد ه می شود . مجتمع های مسکونی معاصر از این قابلیت نماهای دو پوسته، به علاوه امکان های زیبایی شناسی، کارکرد ی و همچنین محرمیت و ایجاد حریم د ید اری برای ساکنین بهره برده اند . شکل و فرم، مکان استقرار، نوع بازشد گی، مصالح و فناوری اجرای نماهای دوپوسته نقش موثری د ر عملکرد و رفتار آن ها د اشته است. بررسی ها نشان می د هد استفاد ه از مصالح بومی مانند چوب و آجر با قابلیت انعطاف پذیری و امکان کنترل بازشد گی توسط استفاد ه کنند گان می تواند نقش موثری در پاسخ های عملکرد ی متفاوت و ارتقاء حریم د ید اری نماهای د وپوسته د ر این خانه ها ایفا کند .
ملخص الجهاز:
هدف پژوهش: این پژوهش با بررسی مشربیه بهعنوان یک راهکار بومی در حوزۀ کشورهای خاورمیانه، به معرفی پیشینۀ تاریخی این عنصر کالبدی- فضایی و بررسی نقش آن در ایجاد حریم دیداری در خانههای این منطقه میپردازد و با استخراج شاخصههای طراحی مشربیه بهعنوان یک جدارۀ دوپوسته و راهکارهای آن در ایجاد حریم دیداری، این شاخصهها را در مجتمعهای مسکونی معاصر تهران بررسی و نحوۀ بهرهبرداری و معاصرسازی این تکنولوژی بومی در نماهای این بناها را مورد تحلیل قرار میدهد.
در ادامه تلاش شد مؤلفههای تأثیرگذار در طراحی جدارههای دوپوسته که نقش مؤثری در ایجاد حریم دیداری داشته است در این مصادیق مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
پیشینۀ پژوهش تاکنون پژوهشهای بسیاری در حوزههای مستقل حریم و محرمیت در مسکن و همچنین جدارههای دوپوسته و مشربیه بهعنوان الگوی بومی جدارههای دوپوسته در معماری گذشتۀ شهرهای اسلامی صورت گرفته است که میتوان به معرفی برخی از این منابع پرداخت (جدول 1).
معرفی محدودۀ پژوهش (شرح دادهها) از آنجا که هدف این پژوهش بررسی مؤلفههای مؤثر در طراحی نماهای دو پوستۀ مجتمعهای مسکونی جهت ایجاد حریم دیداری بوده است، لذا با تمرکز بر مجتمعهای مسکونی تهران بهعنوان نمونههای مورد مطالعه، 15 نمونه از مصادیق این مجتمعها که دارای نماهای دوپوسته در مقابل خود بودهاند انتخاب شده است که در (تصویر 6) برخی از آنها معرفی شدهاند.
مؤلفههای مختلف نماهای دوپوسته از جمله موقعیت جدارههای دوپوسته، میزان انعطافپذیری آنها، ابعاد و تناسبات شبکهها، نوع مصالح مورد استفاده و غیره نقش بسیار مهمی در کنترل میزان حریم دیداری در مجتمعهای مسکونی ایفا میکند.