خلاصة:
استفاده از تاکتیک جنگ روانی در نبردهای نظامی، از جملۀ روش هایی است که می تواند سرنوشت جنگ ها را به نحو مطلوبی تغییر دهد. هرچند برخی این پدیده را رویکردی جدید تصور می کنند، اما جنگ روانی قدمت دیرینه در تاریخ دارد. مغولان با ایجاد رعب و هراس در دل دشمنان خود، تخریب شدید روحیۀ نظامیان و مردمان سرزمین ها و استفاده از قرابت های نژادی و زبانی و همچنین بهره گیری از اختلافات داخلی وایجاد تفرقه در بین رقبای خود، به پیروزی های چشمگیری دست یافتند. این پژوهش تلاشی است در جهت پاسخ به این سؤال که مغولان چگونه از جنگ روانی برای غلبه بر دشمنان خود بهره می گرفتند؟ کاربست جنگ روانی در فتوحات مغولان به روش توصیفی ـ تحلیلی اشاره شده است تا به این نتیجه نایل شویم که مغولان قسمت عمده ای از پیروزی های خود را در استفاده از تاکتیک مذکور به دست می آوردند.
ملخص الجهاز:
به همین خاطر است که میتوان ادعا کرد که مغولان در کنار فتوحات نظامی خود، به میزان قابل ملاحظهای از جنگ روانی برای شکست دادن دشمنان خود بهره میبردند.
ابن خلدون نیز معتقد است برای پیروزی در نبرد، باید دو زمینه مهم جنگی فراهم شود، رویه اول، مربوط به سلاح، تعداد نفرات، نظم و سیستم ساختار نظامی است، اما زمینه مهمتر و تاثیرگذار که نتیجه جنگ را مشخص میکند مربوط به مراحلی ازقبیل: حیلهگری، فریبکاری، ایجاد ترس و وحشت و کنترل ذهن طرف مقابل است.
در نتیجه سلطان محمد نیروهای نظامی خود را در مناطق مختلف قلمرو خود پخش کرد، مغولان نیز با دشمنی مواجه بودند که از یکدستگی و انسجام کافی برخوردار نبوده و از همه مهمتر از انسجام روانی کافی در بین نظامیان خوارزمشاهی، برای مقابله با آنان برخوردار نبودند و اختلافات داخلی در میان خوارزمشاه و امرای نظامی به امری رایج تبدیل شده بود.
بدین ترتیب مغولها با بهرهگیری از شیوه ایجاد ارعاب و وحشت در اکثر موارد توانسته بودند به مقاصد نظامی خود، که تسلیم مردمان شهرها بدون درگیریهای نظامی بود نایل شوند و پیروزیهای سریع و رعد آسایی نصیب آنان شده و همچنین موجب میشد تا تلفات کمتری نسبت به دشمنان خود داشته باشند و در ادامه فتوحات خود از لحاظ نیروهای نظامی کمبودی نداشته باشند.
اهداف اصلی مغولها از پخش چنین شایعاتی؛ ایجاد ترس و وحشت در میان اهالی سایر مناطق و همچنین متزلزل نمودن آرامش شهرها و تخریب روحیه مردم و سرعت بخشیدن به روند تسلیم اهالی مناطقی بود که مغولان قصد حمله به آنجا را داشتند.