خلاصة:
موضوع مالکیت آب با عناوینی همچون مباحات، مشترکات، قول به تفصیل با انفال یا دو قید اختصار و استدلال است و با مباحثی همچون بهرهوری از آبهای سطحی و آبهای باطنی و ملاک و میزان حریم و تفاوت آن و فقه آب و محیط زیست و لزوم حفظ آن از آلودگی ادامه یافته و حُسن ختام آن تکملهای بر بهرهوری معنوی از آب قرار گرفته است. آب جایگاه مهمی در نظام خلقت دارد؛ بنابراین پرداختن به رژیم حقوقی آن که برخاسته از تحلیل مبانی فقهی مربوط است، امری پسندیده و ضروری است. درعینحال از طریق تعادل میان بهداشت و اقتصاد و شبکة انتقال آب و نحوة بهرهبرداری، باید مباحث محیط زیستی مربوطه را از نظر علمی و عملی بسیار جدی تلقی کرد و در آخر از بهرهوری معنوی از آن غفلت نورزید که مباحثی از ایندست، فروتنانه در این نوشتار تحریر شده است.
This paper is humbly composed with the recommendation of the authorities of the National Conference of Water Rights, Opportunities and Solutions in limited time. It includes ownership of water under the titles such as rights or properties belonging to no particular person, the common, belief in isolation or in Anfal with two stipulations, brief and argument. There are also some subjects such as using surface water, criteria and extent of limitation and its difference, Islamic jurisprudence of water and environment and need for its protection against contamination. It ends with spiritual usage of water. This paper is humbly composed with the recommendation of the authorities of the National Conference of Water Rights, Opportunities and Solutions in limited time. It includes ownership of water under the titles such as rights or properties belonging to no particular person, the common, belief in isolation or in Anfal with two stipulations, brief and argument. There are also some subjects such as using surface water, criteria and extent of limitation and its difference, Islamic jurisprudence of water and environment and need for its protection against contamination. It ends with spiritual usage of water.
ملخص الجهاز:
فقه اسلامي آب و کاربرد مديريتي و حقوقي آن سيد علي محمد يثربي دانشيار گروه حقوق انرژي و تجارت بين الملل دانشکدگان فارابي دانشگاه تهران ، قم ، ايران چکيده موضوع مالکيت آب با عناويني هم چون مباحات ، مشترکات ، قول به تفصيل با انفال با دو قيد اختصار و استدلال است و با مباحثي هم چون بهره وري از آب هاي سطحي و آب هاي باطني و ملاک و ميزان حريم و تفاوت آن و فقه آب و محيط زيست و لزوم حفظ آن از آلودگي ادامه يافته و حُسن ختام آن تکمله اي بر بهره وري معنوي از آب قرار گرفته است .
امام خميني با اين که آب ها را از مشترکات برشمرده اند، درعين حال حيازت آب را موجب تملک مي دانند: و من المشترکات المياه و المراد بها مياه الشطوط و الانهار الکبار کدجله و الفرات و النيل او الصغار اللتي لم يجرها احد بل جرت بنفسها من العيون او السيول او ذوبان الثلوج و کذلک العيون المتفجرت من الجبال او في اراضي الموات و المياه المجتمعه في الوهاد من نزول الامطار فان الناس في جميع ذلک شرک سواء و من حاز منها شيئاً بآنيه او مصنع او حوض و نحوها ملکه (امام خميني ، ١٣٧٩، ج ٢، مسئلۀ ٢٤)؛ از مشترکات آب است و مراد از آن ، آب شط ها و نهرهاي بزرگ مثل دجله و فرات و نيل يا نهرهاي کوچکي که خودبه خود از چشمه ها خارج شده يا در نتيجۀ سيل ها يا ذوب شدن برف ها و هم چنين چشمه هايي که از کوه ها مي جوشد يا در اراضي موات است و آب هايي که در زمين هاي پست از نزول باران جمع شده است ؛ پس مردم در جميع آن ها به طور مساوي شريک اند و هرکس چيزي از آن ها را حيازت کند، با ظرف يا جاي جمع آب باران يا حوض و مانند آن ، مالک آن آب مي شود.