خلاصة:
نیاز به رابطه، نیازی ذاتی در انسانهاست که زمینهساز شکلگیری مجموعهای از روابط در زندگی آنها میباشد. تنظیم این روابط نقش موثری در سلامت روانی فردی و اجتماعی انسانها دارد و دین اسلام در این زمینه دارای نگاه ویژهای است. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی ارتباط بینفردی براساس منابع اسلامی برای سازماندهی ارتباطات بینفردی است. در این پژوهش، از روش «تحلیل مفهومی محتوایی» استفاده شد. همچنین از شاخص «روایی محتوا» (CVI) به منظور تایید روایی استنباط بهعملآمده مبتنی بر نظر ده کارشناس خبره استفاده گردید. یافتهها نشان داد الگوی ارتباط بینفردی اسلامی مبتنی بر عقلورزی ارتباطی است؛ به این معنا که در آن، مولفههای ساختی «احسان» و «پرهیز از اسائه»، مولفههای نگهداری «استبشار» و «شکر» و مولفههای بازساختی ارتباط «استغفار» و «بردباری ـ غفران» بهصورت مجموعهای و باهم بهکار گرفته میشوند. هرکدام از CVI و CVR بهدستآمده نیز 1 (یک) بود که نشاندهنده صحت استنباط چهار موقعیت ارتباطی از روایت مبنا در حد کاملا مطلوب است.
As the basis for the formation of a set of relationships in humans‟ lives, the need for relationship is inherent in man. The regulation of these relationships has an effective role in the individual and social mental health of humans, and the religion of Islam has a special viewpoint on this field. The purpose of this research is to explain the pattern and organization of interpersonal communication based on Islamic sources. "Content conceptual analysis" method has been used in this research. Also, the content validity index (CVI) was used to confirm the validity of the inference based on the opinion of ten experts. The findings showed that the Islamic interpersonal communication model is based on communicative rationality, in the sense that the structural components of "goodness" and "refraining from ill-treatment", the maintenance components of "giving good-tidings" and "praise" and the reconstruction components of the relationship between "asking for forgiveness" and "forbearance-forgiveness" are used together as a set. The obtained CVI and CVR were equal to 1 (one), which indicates the correctness of inferring the four communication situations from the base narrative at a completely favorable level.
ملخص الجهاز:
موقعيتهاي ارتباطي چهارگانه در يک ارتباط بينفردي با بررسي آيات و روايات ارتباطي مرتبط با بحث، ارتباط بينفردي نمايان شد که ميتوان مجموع توصيهها، راهبردها و راهکارهاي منابع اسلامي درباره ايجاد ارتباط بينفردي سالم و مطلوب و يا سالمسازي ارتباط بينفردي را مجموعهاي از واداريها و بازداريهاي کنشي و واکنشي دانست که در قالب چهار موقعيت ارتباطي قابل طبقهبندي هستند: 1) خلق موقعيت خوشايند براي طرف مقابل که تحقق آن نيازمند کنشهاي سالم ارتباطي است.
کنشها و واکنشهاي ارتباطي مجموع کنشها و واکنشهاي عقلورزي ارتباطي در شکل (3) نشان داده شده است: جدول 3: کنشها و واکنشهاي عقلورزي ارتباطي در منابع اسلامي {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} برايناساس، عقلورزي ارتباطي سبب ميشود تا در روابط بينفردي، شخص کنش «احسان» در حق طرف مقابل داشته باشد، و به اين کنش خود واکنش «استبشار» نشان دهد.
نکته مهمي ديگري که در اين ميان شايان شناخت و آگاهي است آنکه محبتورزي در روابط گوناگون اجتماعي زماني ارزش واقعي خود را ميیابد که در مسير ياد و جلب رضاي خداوند بهعنوان منبع صدور و بازگشت تمام خوبيها صورت گيرد (تميمي آمدی، 1366، ح 4781و10120) و همين نکته سبب تقويت ايمان دروني فرد ميشود (صدوق، 1400ق، ص 578) و اهميت آن تا جايي است که حتي لازم دانسته شده فرد بهروشني به طرف رابطه اعلان کند که او را به خاطر خداوند دوست دارد (متقي هندي، 1399ق، ج 9، ص35).