خلاصة:
فلسفۀ آفرینش دنیا و آثار باور به آن بر تعالی انسان، بحث بنیادین در مطالعات هویتی انسان قرآنی است؛ لذا در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی به فلسفۀ آفرینش دنیا و آثار باور بر آن، بر تعالی انسان از منظر قرآن کریم پرداخته شدهاست. نتایج بررسی نشان داد که در نگاه قرآنی، دنیا از نوع مدرسه و محل تربیت انسان و جایگاه تکامل بوده و پلی بهسوی آخرت و روز عمل است. در این نگاه، آخرت نیز بهعنوان دار قرار و روز حسابرسی در نظر گرفته میشود که حیات واقعی و جاودان در آن است. باور به این فلسفه از آفرینش دنیا باوری فطری که در نهان هر انسانی نهفته است، اگر بهدرستی پرورش یابد آثار تربیتی، معنوی و اخلاقی فراوانی در تعالی انسان خواهد داشت. غفلتزدایی و شناخت ظرفیت واقعی، خودسازی ومبارزه با نفس، پیروی نکردن از شیطان و بندگی خدا و تمایل به ارزشهای الهی همچون صبر، عدالتورزی، انفاق، جهاد ازجمله این آثار است.
The philosophy of the creation of the world and the effects of believing in it on the transcendence of man is a fundamental discussion in the identity studies of the Quranic human. Therefore, this descriptive-analytical article deals with the philosophy of the creation of the world and the effects of believing in it on the transcendence of man from the perspective of the Holy Qur’an. The results of the study showed that in the Qur'anic view, the world is like a school; it is a place for human education and evolution; it is a bridge to the hereafter and a time for action. In this view, the hereafter is considered as an abode of permanence and a day of reckoning, in which there is real and eternal life. If belief in this philosophy of the creation of the world which is an innate belief is hidden in every human being is properly promoted, it will have many educational, spiritual and moral effects on human transcendence. Attending to and recognizing one's true potential, self-improvement and fighting one’s evil-prompting self, not following the Satan and serving God, and tending to divine values such as patience, justice, altruism, and jihad are among these effects.
ملخص الجهاز:
آفرينش دنيا، تأثير باور به مقدمه بودن دنيا براي آخرت، تعالي هويت انسان، رويکرد قرآني مقدمه بخش مهمي از معرفت انسان بر خود و فلسفۀ زندگياش به شناخت او از رابطۀ دنيا و آخرت وابسته است.
با در نظر گرفتن نتايج پژوهشهاي مذکور، اين مقاله در پي پاسخ به اين سؤال است که در نگاه قرآني، فلسفۀ آفرينش دنيا چيست و باور به آن چه تأثيري بر تعالي هويت انسان دارد؟ البته براي پاسخگويي مطلوب به اين سؤال مفهومشناسي دنيا، آخرت و رابطه بين دنيا و آخرت نيز مورد توجه قرار ميگيرد.
زندگي دنيايي که همان تعلق نفس به بدن و توسيط بدن در طريق تحصيل کمالات است، انسان را به خويش مشغول ميدارد و موجب فراموشي ديگران ميشود و منشأ اين فراموشي آن است که زندگي دنيايي روح را چنان ميفريبد که خود را با بدن متحد ميپندارد و بعد از اين پندار از عالم غير جسم منقطع ميگردد و مقام آنچه از جلال و جمال و بهار و نور و سرور که در نشئۀ قبل از ماده داشت را به فراموشي ميسپارد و مقامات قرب و همنشينان پاک و فضاي انس و قدسي را که پشت سر نهاده، هيچ بياد نميآورد و به اين ترتيب طول عمرش را به سرگرمي و بازي سپري ميسازد؛ و به هر شيئي که روي ميکند، جز به مقاصد خياليه و آرزوهاي وهميه نيست؛ و وقتي هم که به آنها واصل ميشود واقعيتي نمييابد.
بايد دانست که مقصود از «عينيت» اين نيست که اعمال با همين صورت دنيوي بر ما ارائه ميشود؛ همانند اينکه کسي در راه خدا کشته شده است، در قيامت صحنۀ کشته شدن خود را ببيند يا کشته شود؛ بلکه صورت دنيوي تبديل به صورت اخروي و ملکوتي ميشود؛ اما درک کيفيت و نحوۀ رابطۀ اعمال با صورت اخروي آنها، براي ما مشخص نيست؛ بنابراين صورت اخروي اعمال ما مرتبهاي از وجود است در عالمي ديگر، که آن عالم براي ما ناشناخته است.