بررسی ورود کلمۀ معجزه در روایات شیعه با روش تقاطع‌گیری مقالة

سند روایات از مختصات مطالعات حدیث‌پژوهی مسلمانان است. و تحلیل‌های سندی احادیث سرشار از اطلاعات مفید تاریخی است. یکی از کلماتی که امروزه از مباحث مهم علوم قرآنی به‌شمار می‌رود، کلمۀ «معجزه» است. این کلمه در قرآن به‌کار نرفته ا ست و به‌جای آن از کلمات «آیه، بیّنه، برهان و سلطان» استفاده شده است. تا قبل از قرن چهارم کلمۀ «معجزه» در هیچ کتابی دیده نشده است. حتی کتاب‌های لغت که عهده‌دار رسیدگی به الفاظ هستند نیز با وجود بررسی مشتقات فراوانی از این کلمه، آن را تعریف نکرده‌اند. اما وجود آن در روایات معصومین؟عهم؟ که قبل از قرن چهارم می‌زیسته‌اند این شبهه را به‌وجود می‌آورد که مُبدِع این کلمه ائمه؟عهم؟ هستند. هدف از انجام این پژوهش آن است که آیا معصوم خاصی این کلمه را ابداع کرده و یا اینکه توسط فرد خاصی کلمۀ معجزه وارد روایات شده است؟ در پایان با روش تقاطع‌گیری ثابت می‌شود که معصومین؟عهم؟ این کلمه را به‌کار نبرده‌اند و کلمۀ «معجزه» از قرن چهارم به بعد بر اساس روند نظام‌مندی ایجاد شده است. از طرفی به‌نظر می‌رسد که محرم شیخ صدوق (م381ق) نخستین شخصی است که کلمۀ معجزه را وارد روایت شیعه نموده است، زیرا ایشان در همۀ سند‌های این روایت وجود دارد. همچنین همان روند نظام‌مند در آثار تألیفی ایشان نیز وجود دارد.

The Sanad of hadiths is one of the characteristics of Muslim hadith studies and the document analysis of hadiths is full of useful historical information. One of the words that is considered as an important topic in Quranic sciences today is the word "miracle". It is the word "miracle". This word has not been used in the Qur'an and instead the words "verse, statement, argument and sultan" have been used. Until the fourth century, the word "miracle" did not appear in any book, not even dictionary dictionaries, which have been responsible for word processing, despite defining many derivatives of the word. But its existence in the narrations of the Infallibles (AS) who lived before the fourth century It raises the suspicion that they (AS) are the creators of this word. The purpose of this research is whether a certain infallible person invented this word or whether the word miracle was narrated by a certain person? In the end, it is proved by historical-analytical method that the Infallibles (AS) did not use this word and the word "miracle" has been created from the fourth century onwards based on a systematic process. On the other hand, due to the fact that Sheikh Saduq[AD 381 AH] is present in all the documents of these hadiths And there is the same systematic trend in his other writings He is the first person to include the word miracle in the hadiths.

از طرفی به‌نظر می‌رسد که محرم شیخ صدوق (م381ق) نخستین شخصی است که کلمۀ معجزه را وارد روایت شیعه نموده است، زیرا ایشان در همۀ سند‌های این روایت وجود دارد. در این قسمت از مقاله، احادیثی را که حاوی کلمۀ «معجزه» هستند براساس گویندۀ حدیث و تاریخ نقل آن، مرتب می‌کنیم تا مشخص شود آیا در زمان خاصی این کلمه به‌وجود آمده است و نشانه‌هایی از ابداع آن وجود دارد یا خیر، بلکه در همۀ زمان‌ها به کار می‌رفته است؛ 6 روایت مربوط به دوران پیامبر؟ص؟ (عسکری؟ع؟، 92 و383 و434و 461 و 499 و 531). تحلیل: مرحوم شیخ صدوق؟رح؟ این حدیث را با همان سلسله سند از امام حسن عسکری(علیه‌السلام) نقل کرده است، در حالی‌که عبارت «عن ابویهما» را زیاده دارد. شیخ صدوق بیش از 40 روایت از استرآبادی از امام حسن عسکری(علیه‌السلام) در کتاب‌های خود نقل کرده است که بخشی از آن‌ها با همان سند تفسیر است و بخش دیگری نیز با افزودن لفظ «عن ابویهما» است. چون ایشان در قرن چهارم می‌زیسته و در آن قرن کلمۀ معجزه ایجاد شده است، می‌توان نتیجه گرفت که شیخ صدوق این کلمه را وارد احادیث نموده است. اما در این بخش، سه روایت دیگر نیز وجود دارد که کلمۀ معجزه در آن‌ها به چشم می‌خورد، درحالی‌که شیخ صدوق در سند آن‌ها وجود ندارد. آنگاه این کلمه در سند همۀ این روایات وجود دارد، لذا روشن می‌شود که شیخ صدوق کلمۀ «معجزه» را وارد در روایات کرده است.