خلاصة:
هدف از این پژوهش، تحلیل و تبیین نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی (ره) و استنباط دلالتهای آن در آموزش ارزشها بوده است و برای انجامدادن تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد استنتاجی و شیوۀ اسنادی استفاده کردهایم. در این پژوهش بهمنظور تبیین ماهیت ارزشها، براساس استنباط انواع اعتباریات ارزشی ازدیدگاه علامه، دلالتهای تربیتی نظریۀ اعتباریات در تعلیم ارزشها استخراج شده است. علامه ازجمله فیلسوفانی بوده که بحث اعتباریات را ابداع کرده و برای تبیین چیستی، چرایی و مفهومشناسی ارزشها، علوم و ادراکات اعتباری را پشتوانۀ ارزشها قرار داده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند از نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی، پانزده اصل برای آموزشدادن ارزشها، شامل تبیین پایه های مطلق ارزشی، تهییج احساسات، عقلانیت، نتیجه گرایی، حُسن و قبح ذاتی امور، معنویت فطری، توجه به بُعد معرفتشناختی، توجه به ویژگی تکاملیِ آموزشدادن ارزشها و باورهای پیشین مخاطب، انگیزه سازی، تعیین حُسن و قبح فعلیِ افعال، مسامحت در آموزشدادن ارزشها، اصلاح وضعیت محیطی، استفاده از ارتباط کلامی و غیرکلامی برای آموزشدادن ارزشها، و تناسبداشتن روش با موقعیت را میتوان احصا کرد.
The purpose of this research is analysis and concretising Etebariat theory, Tabatabaie perception and its implications in teaching values. And to conduct the research, we have used descriptive-analytical method with inferential approach and documentary method. In this research in order to finding the explanation of what nature of values is, has been extracted educational implications of Etebariat theory in teaching religious values, spiritualmoral values and, education and social values, from the point of view of the different types of valuable Etebariat from the perspective of Allama Tabatabaie. Allama Tabatabaie including philosophers who respond to these fundamental question innovating Etebariat discussion and explaining what and why the values are, by using science and credit perceptions. According to the results of this research, it's possible to extract fifteen principles for teaching values, including: explaining the basis of absolute value, rationality, stimulation feelings, pragmatism, natural indecency and decencies, spirituality instinctive, according to the epistemological dimension, according to the evolutionary characteristics of values education, according to previous beliefs audience, stimulating, indecency actions of current values (current actions determine good and evil), the neglect in education, improving environmental conditions, using verbal communication and non-verbal to teach values, incongruous the standing and method, and the principle of encouragement.
ملخص الجهاز:
در بحث تربیت، مربیان قصد دارند بهترینها را برای متمایزکردن خوب از بد، به نسل بعدی بیاموزند؛ اما سؤال این است که با توجه به وجودداشتن مکاتب مختلف، مربی باید با چه ذهنیتی درصدد آموزشدادن ارزشها به نسل بعدی باشد و از چه اصول و روشهایی بدین منظور بهره گیرد؛ بدین ترتیب، با فرض صحیحدانستن انتزاع یک نظام مدون برای آموزشدادن ارزشها و تعیین بایدها و نبایدها، سؤالهایی بدین شرح مطرح میشود: آیا میتوان بهمنظور برآوردن این نیاز، از فلسفۀ اسلامی کمک گرفت؟ دلالتهای مکتب فلسفی علامه طباطبایی بهعنوان یک فیلسوف مسلمان و نمایندۀ رئالیسم اسلامی برای آموزشدادن ارزشها بهمنزلۀ یک نیاز اساسی انسان بهعنوان یکی از دغدغههای امروز، کداماند؟ علامه طباطبایی ازجمله فیلسوفان مسلمانی است که برای پاسخدادن به این سؤالات اساسی، نظریۀ اعتباریات را ابداع کرده و با توسل به این نظریه در تبیین چیستی و چراییِ ارزشها، راهی پیشِروی ما گذاشته است.
دلالت: در فرایند تربیت اخلاقی، چنانچه بهنحوی بتوان بین اعتباریات اخلاقی و نتایج آن، یعنی تأثیر آن در سعادت و کمال فردی و اجتماعی، ارتباط برقرار کرد، بهتر میتوان افراد را بهسوی اعمال اخلاقی فراخواند؛ پس لازم است دانشآموزان نتایج ارزشها را در حیات فردی و اجتماعی بررسی و عرضه کنند؛ همچنین میتوان زمینهای را فراهم کرد تا برای مجموعهها و گروههای مختلفی که بهتناسب در آموزشگاه شکل میگیرند، هنجارها و قواعدی را وضع و در تعیین قواعدی در کلاس و آموزشگاه مشارکت کنند (حسنی، 1383ب)؛ بدین ترتیب، ازنظر علامه، لزوم فایده در عمل، یکی از اعتباریات عمومی است که از مفهوم اعتبار استنتاج میشود و بنابراین، ازطریق تجربهکردن نتایج اعتباریات میتوان به درست یا نادرستبودن، و حُسن و قبح اعتباری حکم داد.