خلاصة:
در این پژوهش، شخصیت وهاب در رمان خانه ادریسیها با تکیه بر نظریه جفری یانگ بررسی شده است. شخصیت وهاب بر اساس طرحوارههای ناسازگار اوّلیه تحلیل، و نشان داده شده است که طرحوارههای ناسازگار اوّلیه، چگونه بر ادراک وهاب از خود و دیگران اثر میگذارد و چگونه رفتار وهاب را به رخدادهای محیطی کنترل میکند. از جمله اهدافی که در این نوشتار دنبال میشود، این است که مهمترین علل پیدایی طرحوارههای ناسازگار در شخصیت وهاب شناسانده، و معلوم شود که کدام طرحواره ناسازگار در شخصیت وهاب نمود بیشتری یافته است. روش این پژوهش، توصیفی – تحلیلی است و دادهها با استفاده از شیوه محتوا و کتابخانهای بررسی شده است. از جمله نتایج این پژوهش، این است که مهمترین علل پیدایی طرحوارههای ناسازگار در وهاب، بیمهری و غفلت مادر از تولد نسبت به او است؛ در نتیجه مهمترین نیاز هیجانی، که شامل نیاز به امنیت، ثبات، محبت و پذیرش است در وهاب ارضا نشده است. از بین پنج حوزه اصلی طرحواره، که توسط یانگ تقسیمبندی شده است، حوزه دوم، «خودگردانی و عملکرد مختل» در شخصیت وهاب فعالیت بیشتری دارد و این حوزه در قالب «وابستگی، خویشتنِ تحوّل نیافته و گرفتار و شکست» در شخصیت وهاب به منصه ظهور رسیده است.
In this study, the character of Wahab in the novel "House of the Idrisians" has been investigated based on the theory of Jeffrey Young. The character of Wahab is analyzed based on the early maladaptive schemas and it is shown how the early maladaptive schemas affect Wahhab's perception of himself and others and how control Wahhab reaction to the environmental events. This article has tried to identify the most important causes of incompatible schemas in the character of the Wahhab and to determine which incompatibility schemas are more pronounced in Wahhab character. The method of this research is descriptive-analytical and the research data have been investigated using content analysis and documentary method. The results showed that the most important causes of the emergence of incompatibility schemas in Wahab are carelessness and neglect of her since his birAth, thus the most important emotional need, which includes the need for security, stability, love and acceptance, has not been satisfied in him. Among the five main schematic domains divided by Young, the second aspect" autonomy and impaired functioning" is more significant in the character of Wahhab and this aspect has emerged in the character of Wahab in the form of" dependency and undeveloped self, entangled and defeated".
ملخص الجهاز:
مهمترين علل پيدايي طرحواره هاي ناسازگار اولّيه در شخصيت «وهاب » چيست ؟ ٢-١ پيشينه تحقيق درباره رمان «خانه ادريسيها» پژوهشهايي صورت گرفته است که ميتوان ذيلاً به آنها اشاره کرد: «تحليل روانشناختي شخصيت هاي برجسته رمان خانه ادريسيها» (فرضي، حسيني، ١٣٩٠)؛ اين مقاله از ديدگاه روانشناسي زيگموند فرويد بررسي شده است .
مقاله ديگر «تکامل شخصيت وهاب در زمينه عشق در خانه ادريسيها بر مبناي الگوي سفر قهرمان جوزف کمپبل » (يدالهي، ١٣٩٣) است که نويسنده مقاله ، رمان خانه ادريسيها را با خوانش رمز گشايانه بررسي ميکند و براي درک ساختار رمزي اين داستان ، کهن الگوي سفر قهرمان جوزف کمپبل را مبنا قرار ميدهد.
با توجه به اينکه بررسي طرحواره ها، نظريه اي تازه در حوزه روانشناسي است ، تحقيق و پژوهش جامعي در مورد طرحواره هاي ناسازگار اولّيه درحوزه ادبيات فارسي يافته نشد؛ اما در حوزه روانشناسي، پژوهشهاي گسترده اي انجام شده است ؛ از اين رو در راستاي فهم بهتر و اعتلا و اعتبار متون ادبي، نگارنده بر آن است تا با تکيه بر اين رويکرد به واکاوي زواياي پنهان شخصيت وهاب بپردازد و ديدگاه متفاوتي را از رمان مشهور اين نويسنده ارائه کند که در نوع خود حائز اهميت است .
«رحيلا هرگز نمرده ، دست کم تا من زنده ام او هم زندگي ميکند» (عليزاده ، ١٣٩٥: ٢٥١ )؛ اما اين وابستگي به رحيلا با آمدن رکسانا شکل تازه اي به خود ميگيرد.
به دليل شباهت رکسانا با رحيلا و وابستگي و گرفتار شدن در شخصيت وي، وهاب چرخش معکوس ، و چنان وانمود ميکند که قطب مخالف او است : «لعنت به سايه هاي ويرانگر گذشته !