خلاصة:
زمینه و هدف: دیوان شمس بازتابی از آراء و اندیشه های مولانا است که بسیاری از واژگان آن در هر دو محور همنشینی و جانشینی دارای بار معنایی مثبت است و چونان زنجیری بافت کلام را در خدمت افکار خالق آن درمی‌آورد؛ چنانکه یکی از روانشناسان شهیر غربی، مارتین سلیگمن، نظر خویش را از نشانگان درماندگی آموخته شده، به آثار نافذ احساسات مثبت معطوف داشته است. هدف از این جستار بررسی و تحلیل غزلها و بررسی زنجیره های واژگانی مثبت مولانا در دیوان شمس طبق نظریۀ روانشناسی مثبت‌گرای مارتین سلیگمن است.
روش مطالعه: پژوهش حاضر بعنوان پژوهشی بنیادی با استفاده از روشهای استدلال و تحلیل عقلانی و بر پایۀ مطالعات کتابخانه ای بهره جسته و به مقولۀ تحلیل زنجیره های واژگان مثبت با تکیه بر مولفه های مثبت‌گرای مارتین سلیگمن و تاثیر آن بر دیوان شمس تبریزی پرداخته است. جامعۀ آماری سه هزار بیت از کتاب ده جلدی کلیات شمس مولوی، براساس نسخه بدیع الزمان فروزانفر با تصحیحات و حواشی وی است.
یافته‌ها: همۀ مولفه های روانشناسی مثبت‌گرای سلیگمن در کلیات شمس مشاهده شده است. درصد فضیلتهای مثبت سلیگمن در دیوان شمس بدین ترتیب است: تعالی با %43/42 رتبۀ نخست فضیلتها را به خود اختصاص داده است. خرد و دانایی با %61/20 در رتبۀ دوم است. شجاعت با %28/17در رتبۀ سوم قرار دارد. نوع‌دوستی با %10/14، اعتدال با %62/4 و عدالت‌جویی با %96/0رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند. قابلیتهای عشق با %54/74، رهبری با %38/65 و کمال با %96/53 بیشترین و قابلیتهای شوخ‌طبعی با %78/0، عدالت‌جویی با %96/0 و پایداری با %92/7 کمترین نمود را داشته اند.
نتیجه گیری: بهره گیری از این دست مفاهیم و واژگان مثبت در دیوان شمس، علاوه بر آنکه موجب رهیابی مخاطب به شهر عشق مولانا میگردد، در ایجاد تحول روانی و تغییر نگرش و ارتقای کیفیت زندگی مخاطب موثر است. انطباق عناصر زبانی و فکری مثبت مولانا در دیوان شمس با آرای سلیگمن، این دو سرمایۀ معنوی و انسان‌ساز، با فاصلۀ زمانی هشت قرن اصلیترین نتیجه و محصول این پژوهش است. اندیشه ها و مولفه های سلیگمن بمثابۀ موضوع و دنیای برین برساخته مولانا در دیوان شمس بمنزلۀ مصداق و عقربۀ قطب‌نمای حیات متعالی انسانی، ائتلافی شگفت و بی‌بدیل پدید آورده اند که از دو نظرگاه علمی و هنری ادبیات و روانشناسی قابل‌اتکا و ثمربخشند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Divan Shams is a reflection of the opinions and thoughts of this mystic, many of its words have a positive meaning in both axes of companionship and substitution, and like a chain, it serves the thoughts of its creator, as one of the famous western psychologists, Martin Seligman He has turned himself from the symptoms of learned helplessness to the penetrating effects of positive emotions. The purpose of this essay is to analyze and analyze Ghazals and investigate the positive lexical chains of Rumi in Divan Shams according to Martin Seligman's theory of positivist psychology.
METHODOLOGY: The current research is a basic research using the methods of rational reasoning and analysis and based on library studies, and it deals with the category of analysis of chains of positive words based on the positivist components of Martin Seligman and its effect on Diwan Shams of Tabrizi. The statistical community is also the statistical community of 3000 verses from the ten-volume book "Koliat Shams" by Maulana Jalaluddin Mohammad Molavi, based on the original edition of Faruzanfar with his corrections and margins.
FINDINGS: All the components of Martin Seligman's positivist psychology have been observed in Koliat Shams. The percentage of Seligman's positive virtues in Diwan Shams is as follows: excellence has taken the first rank of virtues with 42.43%. Wisdom is in the second place with 20.61%. Shujaat ranks third with 17.28%. Altruism with 14.10%, moderation with 4.62% and seeking justice with 0.96% have taken the next ranks. The abilities of love with 74.54%, leadership with 65.38% and perfection with 53.96% are the highest, and the abilities of humor with 0.78%, seeking justice with 0.96% and stability with 7.92% are the lowest.
CONCLUSION: The use of such positive concepts and words in Diwan Shams, in addition to bringing the audience to the city of Rumi's love, is effective in creating psychological transformation and changing attitudes and improving the quality of life of the audience. The adaptation of Rumi's positive linguistic and intellectual elements in Divan Shams with the opinions of Martin Seligman; Today's psychologist and psychotherapist, these two spiritual and human capitals, with a gap of eight centuries, are the main result and product of this research. Seligman's thoughts and components as the subject and the brain-made world of Rumi in Divan Shams, as the example and the compass hand of the sublime human life, have created a wonderful and irreplaceable alliance that is reliable and fruitful from the two scientific and artistic points of view of literature and psychology.
ملخص الجهاز:
The purpose of this essay is to analyze and analyze Ghazals and Accepted: 30 July 2022 investigate the positive lexical chains of Rumi in Divan Shams according to Martin Seligman's theory of positivist psychology.
Seligman's thoughts and components as the subject and the brain-made world of Rumi in Divan Shams, as the example and the compass hand of the sublime human life, have created a wonderful and irreplaceable alliance that is reliable and fruitful from the two scientific and artistic points of view of literature and psychology.
ظرفيت عظيم معاني و الفاظ مثبت در آثار مولانا، بويژه ديوان شمس که آکنده از شور و شوق و ذوق و عشق و انرژي است ، اگر در خدمت روانشناسي امروز با رويکرد نوين مثبت گرا درآيد، همۀ مؤلفه هاي اصلي و فرعي اين رويکرد را اعم از خرد و دانايي، شجاعت ، نوع دوستي، عدالت جويي، اعتدال ، و تعالي فراهم ميسازد و به ظريفترين و کارآمدترين شکل ممکن به جان و روح و باور مخاطب تزريق و القا ميکند و همان پويايي و جنبش و حيات و بقايي را براي او به ارمغان ميآورد که در سرايندة اين اشعار و غزليات ميتوان جستجو کرد.
با توجه به ساختار لفظي و محتوايي ديوان شمس و اشتمال آن بر احوال خالص و ناب عاطفي و پرشور مولانا، در اين پژوهش براي نخستين بار ردپاي مؤلفه هاي مثبتگراي نظريۀ مارتين سليگمن در غزليات مولانا بررسي ميشود، ضمن اينکه زنجيره هاي واژگاني مثبت غزلها نيز مورد توجه قرار ميگيرد.
(
, 
, 
)
