خلاصة:
نشانهشناسی از جمله رهیافتهای نوین در نقد ادبی است که یکی از ابزارهای مهم تحلیل متون ادبی به شمارمی رود . در این راستا نظریه رمزگان پنجگانه رولان بارت را میتوان نوعی نشانهشناسی لایهای دانست، که ابزار مناسبی برای رفع پیچیدگیهای ادبی متون داستانی و رمزگشایی دلالتهای موجود در آن به شمار میآید. رمان «مفتاح لنجوی» اثر «فاتن المرّ» نویسنده معاصر لبنانی ، با وجود سبک معاصر و ساختار چند لایه خود، میتواند نمونة خوبی برای پیادهسازی این نظریه باشد. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی و با ارائه نمونههایی از داستان مفتاح لنجوی به تحلیل این رمان از منظر رمزگان پنجگانه بارت میپردازد. اهمیت پژوهش از این رو است که داستانی مدرن و زنانه در ادبیات مقاومت عربی را با تکیهبر تفسیر سطوح و لایههای متعدد رمزگانی تحلیل میکند. لذا هدف این مقاله، تبیین دلالتهای گوناگون نشانهها، تحلیل رمزگان و حالات روحی - روانی برخی از شخصیتهای این رمان است. از جمله دستاوردهای این پژوهش آن است که هر پنج رمزگان هرمنوتیک، نمادین و فرهنگی و معنابنی و کنشی در این رمان به کار رفته و در پیش برد پیرفتهای روایت مؤثر است؛ اما رمزگان فرهنگی نسبت به سایر انواع آن برجسته تر به نظر میرسد. این امر به خاطر برجسته بودن مفهوم مقاومت و اهمیت توجه به زن در این رمان است. رمان «مفتاح لنجوی» بر پایه نامههای الکترونیکی میان شخصیتهای داستان و در فضای مجازی بنا شده است، از این رو زاویۀدید دانای کل به کار نرفته است و سبک داستان به گونهای است که ظرفیت برداشتهای گوناگون از آن و نیز امکان خواندنی- نوشتنی شدن را فراهم میکند.
السیمیايیه من الاسالیب الجدیده فی النقد الادبی، وهی من الادوات المهمه لتحلیل النصوص الادبیه. فی هذا الصدد، یمکن اعتبار نظریه رولان بارت (الشفرات الخمس) من الیات السیمیايیه التی تعد اداه جیده لحل التعقیدات الادبیه للنصوص الروايیه وفک رموز المعانی المکنونه فیها. علی الرغم من اسلوبه المعاصر وبنیته المتعدده الطبقات، یمکن ان تکون روایه الکاتبه اللبنانیه المعاصره فاتن المر "مفتاح لنجوی" مثالا جیدا علی تطبیق هذه النظریه. یعتمد هذا البحث علی المنهج الوصفی- التحلیلی، فیقوم بتطبیق البنیه السیمیايیه علی بعض النماذج من هذه الروایه ویدرسها علی اساس نظریه رولان بارت (الشفرات الخمس). ترجع اهمیه البحث الی حقیقه انه یحلل قصه حدیثه وانثویه فی ادبیات المقاومه العربیه بناء علی تفسیر مختلف مستویات وطبقات التشفیر. لذلک فان الغرض من هذه المقاله هو شرح المعانی المختلفه للاشارات وتحلیل الرموز والحالات الذهنیه لبعض الشخصیات فی هذه الروایه. بعض النتايج التی توصل الیها البحث هی: ان جمیع الشفرات تتوافر فی الروایه، التاویلیه، والثقافیه، والرمزیه، والاحداث والسیمیه، وهی فعاله فی تعزیز انجازات السرد، ولکن یبدو ان الشفره الثقافیه اکثر بروزا من الانواع الاخری ویرجع ذلک الی قوه مفهوم المقاومه واهمیه الاهتمام بالمراه فی هذه الروایه. لیست فی روایه مفتاح لنجوی وجهه نظر الراوی العلیم اذ اسست بنیتها عن طریق رسايل الکترونیه بین الشخصیات وفی فضاء افتراضی وتوفر اسلوب الروایه هذه مجالا للتاویلات المختلفه.