خلاصة:
تبیین زبان الگوی توسعه کالبدی- فضایی شهر سمنان بر اساس نظام سنتی توزیـع آب در ایـن
شهر هدف مقاله است . این نظام که مطابق اسناد تاریخی حداقل از هفتصد سال پیش قـوام یافتـه و
تغییرات بسیاری را به خود دیده ، سازمان فضایی شهر امروز را شکل بخشیده است . پرسـش اصـلی
پژوهش عبارت است از: الگوی منظر طبیعی و فرهنگی پخش آب و به طور کلی شبکه هیـدرولیک
شهر سمنان از چه ساختار و واژگان و دستور زبانی برخوردار است و تاثیر آن بر شکل گیـری شـهر
چیست ؟ فرضیه اساسی آن است که شهر سمنان به مثابه یک متن بر اساس زبان آب قابل بـازخوانی
است و بر همین اساس واژگان ، دستور زبان و ساختار آن یک به یک بیان میشوند. نظام سنتی توزیع
آب ، شهر تاریخی را آن چنان که امروز هست ، شکل داده و علاوه بر این یافته هـای پـژوهش نویـد
بخش این مهم است که با فهم درست زبان منظر شهر- همانا زبان آب - برای توسعه آن ، راهی بهتـر
از آنچه تا امروز داشته را میتوان سراغ کرد.
ملخص الجهاز:
پژوهش منتشرشده ديگر «نقش نظـام سـنتي تقسـيم آب در سـمنان در ايجـاد منظـر فرهنگي شهر تاريخي سمنان » به قلم محمودرضـا دارايـي اسـت کـه در شـماره ٨٧ تيـر ١٣٩٨ در ماهنامه سفر منتشر شده ؛ اين پژوهش نيز با وجود پرداختن بـه موضـوع منظـر فرهنگي و تأکيد بر شهر، کلي و فاقد جزئيات مصور و فاقد نگرش مکاني است .
شاخص نشيب و فراز زمين به عنوان عامل مهم شکل گيري شهر در مقياس منطقـه اي در اينجا حضور پررنگي دارد که در کنار عامل پيوسـتگي سـکونتگاه هـاي روسـتايي هسـته اوليه و البته قيود و موانع توسعه در جنوب از قبيل کـوره پزخانـه هـا و خطـوط راه آهـن ، سازمان کالبدي شهر را به صورتي که امروز ميشناسيم شکل داده اند (تصوير ١- ب ) «تقسيم آب در سمنان به عنوان پديده اي خودجوش و برآمده از الزامـات جغرافيـايي زيست محيطي، اجتماعي و اقتصـادي دوره اي خـاص ، ظـاهر هـيچ گـاه نهـاد يـا متـولي مشخصي نداشته است افراد اين نظام حقوقي به دلايل شغلي مايل نبـوده انـد ديگـران بـه عنوان رقباي احتمالي، از چند و چون کارشان آگاه شوند.
موقعيت قرارگيري استخرها و جهت گيري معابر و سـازوکار توزيـع آب بـين اهـالي شکل گيري محلاتي را منجر شده است که هر يک با حوضـه آبريـز اسـتخر مربـوط بـه خود شناخته و تفکيک مي شوند در تأييد اين نکته در تصوير ٦- ب مسيرهاي آبـي ايـن بار در ارتباط با پهنه هاي سکونتي محلات تاريخي شهر آورده شده اند.