خلاصة:
تقلب جدیترین تهدید برای منافع عمومی و بازارهای سرمایه محسوب میشود. به علت وجود اطلاعات اندک در خصوص پدیده تقلب و فقدان چارچوب نظری کامل در کشور، این پژوهش با هدف تدوین الگوی عوامل موثر بر وقوع تقلب در صورتهایمالی شرکتهای ایرانی انجام شد. پژوهش حاضر به روش تحلیل مضمون (تم) از طریق مصاحبه به صورت هدفمند با 21 نفره از خبرگانی که در زمینه بررسی تقلبهای برخی از شرکتهای متقلب ایرانی با مراجع نظارتی و قضایی در پروندههای مهم همکاری داشتهاند؛ درطول سالهای 1399تا1400 صورتگرفته است. این تحقیق علل موثر بر وقوع تقلب در صورتهایمالی شرکتهای ایرانی را در: 1- عوامل شخصیت، ویژگیها و تمایلات فردی (خود شیفتگی/ بیش اعتمادی، اخلاق وتعهد، انگیزه/ فشار، توجیه و ویژگیهای فردی) 2-عوامل ساختاری(محیط و فرهنگ سازمانی، مدیریتی(ناشایستگی و انگیزه/فشار)، فرصت/بستر سازمانی و3-عوامل کلان برون سازمانی (اقتصادی - صنعتی و اجتماعی - سیاسی) به همراه زیر مجموعه (اجزای) عوامل آنها، شناسایی نمود. نتایج این پژوهش منجر به توسعه مدلهای قبلی مانند مثلث تقلب، لوزی تقلب، پنج ضلعی تقلب و دیگر الگوهایی که تاکنون روی عوامل فردی اثرگذار بر تقلب مطرح شدهاند، میگردد. نتیجه نشان میدهد علاوه بر عوامل فردی مطرح شده قبلی (به همراه برخی از عوامل جدید فردی شناسایی شده در این پژوهش) تقلب معلول عوامل ساختاری و کلان برون سازمانی (با زیر مجموعه عوامل شناسایی شده)، است. یافتههای این پژوهش پیشنهادی به کمیته تدوین استانداردها در راستای تجدیدنظر استاندارد شماره 240 حسابرسی و کمکی برای نهادهای نظارتی برای شناسایی عوامل وقوع و مبارزه با پدیده تقلب میباشد.
Fraud is the most serious threat to the public interest and capital markets. Due to the lack of information about the phenomenon of fraud and the lack of a complete theoretical framework in the country, the aim of this study was to develop a Pattern of factors affecting the occurrence of fraud in the financial statements of Iranian companies. The present study is based on the theme analysis through purposeful interviews with 21 experts who have cooperated with regulatory and judicial authorities in important cases in investigating the fraud of some Iranian fraudulent companies; It has been done during the years 2020 to 2021. In this study, the reasons affecting the occurrence of fraud in the financial statements of Iranian companies in: 1- Personality factors, personal characteristics and tendencies (narcissism / overconfidence, ethics and commitment, motivation / pressure, justification and personal characteristics), 2- Factors Structure (organizational environment and culture, management (incompetence and motivation / pressure), opportunity / organizational context and 3- macro-organizational factors (economic-industrial and socio-political) along with a subset of each factor, were identified. fraud rhombus, fraud pentagon and other patterns that have been proposed so far on individual factors affecting fraud, The findings of this study are proposed to the Standards Development Committee in order to revise the auditing standard No. 240 and to assist regulatory bodies in identifying the causes of occurrence and combating the phenomenon of fraud.
ملخص الجهاز:
این تحقیق علل موثر بـر وقـوع تقلـب در صورتهایمالی شرکت های ایرانی را در: ١- عوامل شخصیت ، ویژگیها و تمـایلات فـردی (خود شیفتگی/ بیش اعتمادی، اخلاق وتعهد، انگیزه / فشار، توجیه و ویژگیهای فردی) ٢- عوامــل ســاختاری(محیط و فرهنــگ ســازمانی، مدیریتی(ناشایســتگی و انگیزه /فشـــار)، فرصت /بستر سازمانی و٣- عوامل کلان برون سـازمانی (اقتصـادی - صـنعتی و اجتمـاعی - سیاسی) به همراه زیر مجموعه (اجزای) عوامل آن هـا، شناسـایی نمـود.
بررسی نظریه های تقلب مالی و پژوهش های قبلـی صـورت گرفتـه در ایـن زمینـه ، نشـان می دهد، محوریت در بیشتر این نظریه ها و تحقیقات ، روی عوامل تاثیرگذار فردی بر تقلـب بوده است (بولو و صادقی، ١٣٨٩؛ طـاهری و همکـاران ، ١٣٩٧؛ بـزرگ اصـل و همکـاران ، ١٣٩٩؛ نیکــومرام و همکــاران ، ١٣٩٩؛ داگــلاس و همکــاران ٢١، ٢٠١٥؛ زاکــی٢٢، ٢٠١٧؛ راکمانا٢٣، ٢٠١٨) یا به بررسی رابطه چند متغیـر تـاثیرگـذار بـر تقلـب صـورت گرفتـه اسـت (خواجوی و ابراهیمی، ١٣٩٧؛ اعتمادی و عبدلی، ١٣٩٦؛ مـرادی و همکـاران ، ١٣٩٣؛ بنـی- احمد٢٤، ٢٠١٩؛ پامونگاس ٢٥ و همکاران ، ٢٠١٨؛ وانگ ٢٦ و همکاران ، ٢٠١٧ ؛ دیمیتریویچ ٢٧ و همکاران ، ٢٠١٧).
پـژوهش دنبال پاسخگویی به این سوال است که : الگوی عوامل موثر بـر وقـوع تقلـب در صـورتهای مـالی شرکت های ایرانی با رویکرد حسابداری دادگاهی چگونه می باشد؟ بنابراین اهمیت پژوهش حاضر از آنجا ناشی میشود که میتواند علاوه بـر عوامـل فـردی موثر بر وقوع تقلب ، سایر عوامل موثر بر وقوع تقلب در صورت های مـالی در کشـور ایـران را شناسایی نموده و همچنین منجر به توسعه الگوها و فراالگوی مطرح شده تاکنون ، شود.
Forensic accounting and financial statement fraud.