خلاصة:
بایاتی گونۀ غالب و رایج شعر تغزّلی مردم ترکزبان است. بایاتی‌ها از مضامین متنوّعی (غنایی، اجتماعی، تاریخی و دینی) برخوردارند و به همین دلیل، در جشن‌ها و مراسم‌های مختلف خوانده می‌شوند. بایاتی‌ها همچنین آیینۀ باورها، آداب و رسوم، خلق و خو و آمال مردم ترک‌زبان‌اند و از این جهت نیز اهمیّت زیادی دارند. خوشبختانه در سال‌های اخیر و در پرتو توجه به ادبیات عامّه در مناطق مختلف کشور، دربارۀ بایاتی‌ها، به‌ویژه بایاتی‌های مردم آذربایجان، پژوهش‌های خوبی صورت گرفته است، اما بررسی دقیق نشان می‌دهد که دربارۀ بایاتی‌های سایر مناطق ترکزبان، از جمله شهرستان زرندیّه در استان مرکزی، پژوهش ویژه‌ای صورت نگرفته است و به همین دلیل در این مقاله، بایاتی‌های روستاهای حکیم‌آباد، قاسم‌آباد و صدرآباد شهرستان زرندیّه به شیوۀ میدانی جمع‌آوری و با روش تحلیل محتوا (رویکرد توصیفی- تحلیلی) نقد و بررسی شده‌اند. در این بررسی مشخص شده است که بیش از صد بایاتی با مضامین مختلف در این سه روستا وجود دارد، اما بیشترین بسامد را بایاتی‌های غنایی دارند. این بایاتی‌ها همچون بایاتی‌های آذربایجانی، چهار مصراعی و هجایی‌اند، اما چون در برخی از آن‌ها کمیّت هجاها رعایت نمی‌شود، درنگ و مکث در تنظیم آهنگ، نقش مهمّی دارد. در اغلب آن‌ها قافیه وجود دارد؛ همانند بسیاری از بایاتی‌های ترکی، مصراع‌های اول در حکم مقدمه‌اند و مضمون اصلی در مصراع‌های پایانی بیان شده است. بیشتر شاخص‌های شعر عامّه، از جمله سادگی لفظ و زبان، قلّت صناعات ادبی و مشخص‌نبودن سراینده را دارند و در مجموع با بایاتی‌های آذری تفاوت چندانی ندارند.
Bayati is the predominant form of lyric poetry in the Turkish language. Bayatis have various themes (lyrical, social, historical and religious) and for this reason, they are recited in numerous celebrations and ceremonies. Bayatis are also a mirror of the beliefs, customs, temperament and aspirations of the Turkish-speakers and they are therefore of great importance. Fortunately, in recent years, in the light of popular literature in different parts of the country, good researches have been done on Bayatis, especially the Bayatis of the Azerbaijani people, but a close examination shows the Bayatis on other Turkish-speaking areas, including Zarandieh in Markazi Province. But no special research has been done and for this area, in this article, the villages of Hakimebad, Qasemabad and Sadrabad villages of Zarandieh city have been collected by field method and reviewed by content analysis method (descriptive-analytical approach). In this study, it has been determined that there are more than one hundred Bayatis with different themes in these three villages, but lyrical Bayatis have the highest frequency. These Bayatis, like the Azerbaijani Bayatis, are four-syllable and syllabic, but because in some of them the quantity of syllables is not observed, pause and break play an important role in arranging the melody. Most of them have rhymes; Like many Turkish Bayatis, the first shutters are the introduction and the main theme is expressed in the final shutters. Most of the characteristics of popular poetry, including the simplicity of words and language, the scarcity of literary terms and the uncharacteristic nature of the poet, are generally not much different from the Azeri verses.
ملخص الجهاز:
خوشبختانه در سال هاي اخير و در پرتو توجه به ادبيات عامه در مناطق مختلف کشور، دربارٔە باياتي ها، به ويژه باياتي هاي مردم آذربايجان ، پژوهش هاي خوبي صورت گرفته است ، اما بررسي دقيق نشان مي دهد که دربارٔە باياتي هاي ساير مناطق ترکزبان ، از جمله شهرستان زرند يه در استان مرکزي ، پژوهش ويژه اي صورت نگرفته است و به همين دليل در اين مقاله ، باياتي هاي روستاهاي حکيم آباد، قاسم آباد و صدرآباد شهرستان زرنديه به شيؤە ميداني جمع آوري و با روش تحليل محتوا (رويکرد توصيفي - تحليلي ) نقد و بررسي شده اند.
بررسي پژوهش هاي صورت گرفته دربارٔە باياتيها، نشان ميدهد در بيشتر اين پژوهش ها، گزارش جمع آوري اين نوع از اشعار، به ويژه در استان هاي آذربايجان شرقي ، آذربايجان غربي و زنجان مدنظر بوده و کمتر دربارٔە ويژگيهاي زباني، بلاغي، محتوايي و ساختاري آن ها بحث شده است ؛ در حالي که اولاً اين نوع شعر به استان هاي آذربايجان و زنجان اختصاص ندارد و در ساير مناطق ترکزبان نيز نمونه هاي خوبي از اين نوع شعر ميتوان ديد؛ وانگهي بررسي اين اشعار از منظر ساختار و محتوا، نتايج خوبي در بر دارد و دست کم نشان ميدهد که چرا مردم ترکزبان به اين اشعار علاقه دارند و در غم و شادي، خوف و رجا، عشق و هجران و غيره آن ها را زمزمه ميکنند؛ بنابراين موضوع اين مقاله بررسي ساختاري و محتوايي باياتيهاي سه روستاي يادشده است ؛ اين مقاله براي پاسخ دادن به پرسش هاي زير فراهم آمده است : ۱- باياتيهـا در روسـتاهاي حکيم آبـاد، قاسـم آباد و صـدرآباد شهرسـتان زرنديـۀ اسـتان مرکـزي چـه جايگاهي دارند؟ ۲- باياتي هـاي تغزلـي روسـتاهاي حکيم آبـاد، قاسـم آباد و صـدرآباد از منظـر محتـوا و سـاختار چـه ويژگيهايي دارند؟ ۳- باياتيهاي روسـتاهاي حکيم آبـاد، قاسـم آباد و صـدرآباد بـا بايـاتيهـاي ترکـي سـاير منـاطق چـه شباهت ها يا تفاوت هايي دارند؟ ۱-۲.
(
, 
, 
)
