شرط اسقاط یا تحدید مسئولیت در اسناد تجاری مقالة

شروط محدود کننده و عدم مسئولیت دو گروه از شرایطی هستند که از مسئولیت قراردادی می‌کاهند. شرط تحدید مسئولیت شرطی است که منجر به کاهش مسئولیت متعهد می‌گردد و شرط عدم مسئولیت، شرطی است که به موجب آن مسئولیت ناشی از عدم اجرای قرارداد یا تاخیر آن پیش از اینکه تخلف از قرارداد رخ دهد و خسارت پیدا شود، اسقاط و سلب می‌گردد. یکی از سوالاتی که درخصوص مسئولیت در اسناد تجاری مطرح می‌شود این است که آیا مسئولین یک سند تجاری می‌توانند ضمن امضای آن جهت صدور، قبول، انتقال و یا ضمانت، اسقاط و یا تحدید مسئولیت خود را در پرداخت آن، در متن سند، شرط کنند و در صورت وجود چنین شرطی، آیا شرط صحیح است یا باطل؟ فرض بر این است که چنانچه ماده (249) قانون تجارت را از قواعد آمره بدانیم شرط برخلاف آن صحیح نمی‌باشد، چنانچه این ماده را از جمله مواد تکمیلی بدانیم می‌توان برخلاف آن توافق نمود، ظاهرا ماده (249) از قواعد تکمیلی است؛ زیرا طبق قاعده کلی حقوقی و قواعد عمومی حقوقی خصوصی مواد مرتبط با بحث‌های مالی می‌تواند از قواعد تکمیلی تلقی شود و افراد برخلاف آن ماده با یکدیگر توافقاتی را داشته باشند که البته با این وصف با ملاحظه کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله ژنو و آنسیترال این نتیجه حاصل می‌گردد که چنانچه مسئول اصلی پرداخت سند تجاری حسن شرطی را درج نمایند این شرط باطل بوده و صحیح نیست زیرا منطقی نیست که مسئول اصلی تعهد به پرداخت دهد و درعین حال به موجب شروطی خود را از این تعهد معاف دارد.

Restrictive conditions and non-responsibility are two groups of conditions that reduce contractual liability. The limitation of liability condition is a condition that leads to the reduction of the obligee's responsibility, and the non-responsibility condition is a condition by which the responsibility resulting from the non-performance of the contract or its delay is removed before the breach of the contract occurs and damages are found. One of the questions that arise regarding the responsibility in commercial documents is whether the authorities of a commercial document can, while signing it, stipulate in the text of the document to issue, accept, transfer or guarantee, cancel or limit their responsibility in its payment. And if there is such a condition, is the condition correct or invalid? It is assumed that if we consider Article (249) of the Commercial Law as one of the mandatory rules, the condition to the contrary is not correct. Because according to the general rule of law and the general rules of private law, articles related to financial discussions can be considered as supplementary rules and people can have agreements with each other contrary to that article, which, of course, considering international conventions, including Geneva. And UNCITRAL comes to the conclusion that if the main person responsible for the payment of the commercial document includes a good condition, this condition is invalid and not correct because it is not logical for the main person to make an obligation to pay and at the same time exempt himself from this obligation due to conditions.

یکی از سوالاتی که درخصوص مسئولیت در اسناد تجاری مطرح می‌شود این است که آیا مسئولین یک سند تجاری می‌توانند ضمن امضای آن جهت صدور، قبول، انتقال و یا ضمانت، اسقاط و یا تحدید مسئولیت خود را در پرداخت آن، در متن سند، شرط کنند و در صورت وجود چنین شرطی، آیا شرط صحیح است یا باطل؟ فرض بر این است که چنانچه ماده (249) قانون تجارت را از قواعد آمره بدانیم شرط برخلاف آن صحیح نمی‌باشد، چنانچه این ماده را از جمله مواد تکمیلی بدانیم می‌توان برخلاف آن توافق نمود، ظاهراً ماده (249) از قواعد تکمیلی است؛ زیرا طبق قاعده کلی حقوقی و قواعد عمومی حقوقی خصوصی مواد مرتبط با بحث‌های مالی می‌تواند از قواعد تکمیلی تلقی شود و افراد برخلاف آن ماده با یکدیگر توافقاتی را داشته باشند که البته با این وصف با ملاحظه کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله ژنو و آنسیترال این نتیجه حاصل می‌گردد که چنانچه مسئول اصلی پرداخت سند تجاری حسن شرطی را درج نمایند این شرط باطل بوده و صحیح نیست زیرا منطقی نیست که مسئول اصلی تعهد به پرداخت دهد و درعین حال به موجب شروطی خود را از این تعهد معاف دارد.