خلاصة:
اصطلاح «اجتهاد» در ابتدا به معنای رای و نظر شخصی (در عامه )، سپس به معنای تلاش و کوشش برای رسیدن به حجت شرعی (در شیعه ) به کار رفته است . روایات یکی از منابع استنباط بوده و حدیث «علینا القاء الاصول » از پایه های روایی اجتهاد شیعی بشمار میآید. مقایسه جوهر اجتهاد شیعه با عامه بر پایه این حدیث ، مبتنی بر شناخت مفهوم و جایگاه آن است . پر استعمال بودن حدیث ذکر شده در بحث اجتهاد و دست نیافتن به پژوهشی مستقل پیرامون فهم آن ، نویسنده را بر آن داشت که تحقیق مستقلی با بهره گیری از همه منابع حدیثی شیعه سامان دهد. تبیین جوهر اجتهاد شیعه به کمک مدلول و لوازم این حدیث برای مقایسه اجمالی آن با عامه هدف این نوشتار است . در این تحقیق ، ابتدا به گزارش منابع استنباط فریقین ، سپس به تبیین و تخریج حدیث مذکور از نگاه علوم حدیث پرداخته میشود. جامعیت مطالب پیرامون این حدیث از ویژگیهای این نوشتار است .
ملخص الجهاز:
موضوع : تحليل تطبيقي جوهر اجتهاد بر اساس حديث «علينا القاء الاصول » * سيدمحمد موسوي اطهر چکيده اصطلاح «اجتهاد» در ابتدا به معناي رأي و نظر شخصي (در عامه )، سپس به معناي تلاش و کوشش براي رسيدن به حجت شرعي (در شيعه ) به کار رفته است .
اين حديث در منابع عامه نقل نشده و به جاي آن ، استعمال اصطلاح «تفريع از اصول » در کتب فقهي و اصولي آنان فراوان يافت ميشود؛ اما از آنجا که اهل البيت (عليهم السلام ) حجج الهي در تمامي امور بر بشر هستند و سخن آنان اساس وحي و فصل الخطاب بر همگان است بايسته است مباني دانشي انديشمندان دين پژوه (در تمامي حوزه هاي مختلف معرفتي و ديني) بخصوص منابع اجتهاد، توسط احاديث اهل البيت (عليهم السلام ) اعتبارسنجي و داوري شود؛ لذا فقدان اين حديث در منابع عامه سبب نمي شود براي بررسي تطبيقي اجتهاد از معيار وحياني موجود در سخنان معصومين (عليهم السلام ) بهره نگرفت ، چراکه به عنوان نمونه ميتوان اين حديث را –با فرض اثبات صدور از امام معصوم (عليه السلام )- مبنا و معيار خوبي براي تشخيص و تمييز اجتهاد صحيح از ناصحيح دانست و نيز با آن مي توان هر گونه تفکر اجتهادي را در حوزه دين آسيب شناسي نمود.
هدف کلي اين پژوهش ابتدا دست يابي به جوهر اجتهاد شيعه ١ به کمک شناخت منابع و مباني؛ سپس مقايسه آن با عامه بر اساس حديث ذکر شده است که براي رسيدن به چنين مطلوبي توسط حديث مذکور بايد از نکات زير بهره برد: ١.