خلاصة:
قرآنکریم سرشار از اصول و دستورهای اخلاقی است که براساس آنها بهترین سبک زندگی و دقیقترین برنامه اخلاقی را به جامعه انسانی عرضه میکند. پیامها و روشهای قرآنی همواره در کانون توجه طالبان علم و تشنگان حقیقت بوده است. اخلاق شامل کیفیت نفسانی و مجموعه صفات پایدار و ملکات انسان است که قرآن کریم آن را با ارائه نظام جامعی از دستورات و قوانین، ترسیم نموده است.
در این نوشتار، نظام اخلاقی قرآن از جنبه نظری و عملی معرفی شده است که بر اساس آن موضوعاتی ازجمله تعریف، پیشینه، رابطه دین با اخلاق، اصول موضوعه اخلاقی، و روشهای تهذیب اخلاق، مورد بحث قرار گرفته است.
اهمیت این پژوهش در آن است که دانش اخلاق با اینکه قرآن نسبت به آن پافشاری و تاکید دارد، در مقایسه با دیگر دانشها نظیر فقه، اصول، فلسفه و کلام، توجه شایستهای به آن نشده و مورد بیمهری قرار گرفته و بسیاری از مباحث آن دست نخورده باقی مانده است. بنابراین تحقیق و توجه به این بحث ضروری است.
القران الکریم کتاب مملوء من الاصول والاوامر الاخلاقیه التی علی اساسها یقوم بناء افضل نمط حیاه وادق برنامج اخلاقی للمجتمع الانسانی. لقد کانت البیانات والاسالیب القرانیه فی خضم مورد نظر طلبه العلم وعطاشی الحقیقه. تشمل الاخلاق الکیفیات النفسانیه ومجموعه الصفات الراسخه وملکات الانسان، والتی رسمها القران الکریم عن طریق تقدیم نظام جامع للقوانین والدساتیر الموضوعه لرقی البشریه. وما سنقدمه الی القراء الاعزاء فی هذه المقاله هو التعریف بالنظام الاخلاقی القرانی من نواحیه النظریه والعملیه، وعلی اساس مباحث مختلفه تقع موردا للنظر والکلام، نظیر: التعریف، سابقه البحث، علاقه الدین بالاخلاق، الاصول الاخلاقیه الموضوعه، واسالیب تهذیب الاخلاق.
تنبثق اهمیه هذا التحقیق من ان علم الاخلاق وبالنظر الی تاکید القران علیه لم یاخذ منزلته اللايقه به وطرح جانبا وبقیت الکثیر من مباحثه بکرا لم تمسها ید الباحثین، وذلک مقارنه مع علوم اخری، کالفقه والفلسفه والکلام. بناء علی ذلک فالتوجه الی هذا البحث من الضروره بمکان.
The Holy Quran is full of moral principles and instructions according to which it offers the best lifestyle and the most accurate moral program to human society. Quranic messages and methods have always been the focus of the Taliban knowledge seekers and those who are thirsty for truth. Morality includes the internal quality and the set of stable attributes and properties of man, which the Holy Qur'an has outlined by presenting a comprehensive system of commands and laws .
What is presented to the esteemed readers in this article is the introduction of the moral system of the Qur'an from a theoretical and practical point of view, based on which topics such as: definition, background, relationship between religion and morality, principles of morality, and methods of moral refinement are discussed .
The importance of this research is that the science of ethics, although the Qur'an insists on it, in comparison with other sciences such as jurisprudence, principles, philosophy and theology, has not been given due attention and has been neglected and many of its topics have not been thoroughly discussed. Therefore, research the issue is essential .
ملخص الجهاز:
در این نوشتار، نظام اخلاقی قرآن از جنبه نظری و عملی معرفی شده است که بر اساس آن موضوعاتی ازجمله تعریف، پیشینه، رابطه دین با اخلاق، اصول موضوعه اخلاقی، و روشهای تهذیب اخلاق، مورد بحث قرار گرفته است.
اهمیت این پژوهش در آن است که دانش اخلاق با اینکه قرآن نسبت به آن پافشاری و تأكید دارد، در مقایسه با دیگر دانشها نظیر فقه، اصول، فلسفه و كلام، توجه شایستهای به آن نشده و مورد بیمهری قرار گرفته و بسیاری از مباحث آن دست نخورده باقی مانده است.
با آن همه پافشاری و تأكید قرآن به اخلاق و تلاش برای كسب صفات نیك و دوری گزیدن از عادات و رفتار ناپسند و بیان دردها و درمان قلب و روح، از این منبع بزرگ و سرشار استفاده شایسته به عمل نیامده و همچنان دست نخورده باقی مانده است.
سعی شده است گوشههایی از جنبههای نظری نظام اخلاقی قرآن كریم به همراه اشارهای به جنبههای عملی و رفتاری آن آورده شود امید است مورد توجه خوانندگان محترم واقع شود و آغاز و انگیزهای برای تحقیقات كاملتر در این زمینه باشد.
در اینگونه موارد كه خداوند می خواهد مردم را وادار به تقوا، ذكر خدا و اجتناب از معاصی كند، با استفاده از جمله (لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ((بقره (2): 189) بیان میكند كه هدف نهایی انسان فلاح و رستگاری است و به انسان می آموزد كه برای رسیدن به آن باید این كارهای خوب را انجام دهد و آن كارهای زشت را ترك كند.