خلاصة:
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش استعاره‌های تصویری در بیان و انتقال پیام در کارتون‌های شهروندی است. برای دستیابی به این هدف، در قالب مطالعه‌ای موردی، تعداد هفت کارتونِ منتشرشده در وبگاه‌های فارسی‌زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980، 1999؛ لیکاف، 1993) و نظریۀ استعارۀ چندوجهی (فورسویل، 1996؛ 2008؛ 2009) تحلیل شدند. موضوع تمامی این کارتون‌ها «محیطِزیست» بوده و پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان اهمیّت و لزوم حفظ محیطِزیست از چه استعاره‌های مفهومی و چه استعاره‌های تصویری‌ای استفاده شده است و حوزه‌های مبدأ و مقصد در این استعاره‌ها کدام‌اند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کارتون‌ها ازلحاظ حوزۀ مبدأ به دو دسته تقسیم می‌شوند: در یک دسته، از حوزۀ مبدأ دال بر مفاهیم منفی و ناخوشایند (مانند دود و زباله) استفاده شده است و استعارۀ مفهومی زیربنایی آن‌ها عبارت است از «آلودگی، مرگ است». در دستۀ دیگر، از حوزۀ مبدأ دال بر مفاهیم مثبت و خوشایند (مانند ابزارهای کمک تنفسی) استفاده شده و براساس استعارۀ مفهومی «درخت، زندگی است» شکل گرفته‌اند. بنابراین، تقابل مفهومی بین درخت و آلودگی ازیک‌طرف، و تقابل میان مفاهیم زندگی و مرگ ازطرف دیگر، زیربنای اصلی پیام کارتون‌ها را تشکیل می‌دهند.
The aim of this research is to investigate the role of pictorial metaphors in expressing and conveying the message of citizenship cartoons. To achieve this goal, in the form of a case study, seven cartoons published in Persian-language websites were extracted and analyzed in the framework of conceptual metaphor theory (Lakoff & Johnson, 1980, 1999; Lakoff, 1993) and multimodal metaphor theory (Forceville, 1996; 2008; 2009). The subject of all these cartoons is ‘the environment’ and the main question of the research is what conceptual metaphors and what pictorial metaphors have been used to express the importance and necessity of environmental protection and what are the source and target domains of these metaphors? The results show that cartoons are divided into two categories in terms of their source domain. In one category, the source domain refers to negative and unpleasant concepts (such as smoke and garbage), and their underlying conceptual metaphor is ‘pollution is death’. In the other category, the source domain refers to positive and pleasant concepts (such as respiratory aids) and is based on the conceptual metaphor of ‘tree is life’. Thus, the conceptual contrast between the tree and pollution on the one hand, and between the concepts of life and death on the other, form the main basis of the cartoons message.
ملخص الجهاز:
موضوع تمامی این کارتون‌ها «محیطِزیست» بوده و پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان اهمیّت و لزوم حفظ محیطِزیست از چه استعاره‌های مفهومی و چه استعاره‌های تصویری‌ای استفاده شده است و حوزه‌های مبدأ و مقصد در این استعاره‌ها کدام‌اند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کارتون‌ها ازلحاظ حوزۀ مبدأ به دو دسته تقسیم می‌شوند: در یک دسته، از حوزۀ مبدأ دال بر مفاهیم منفی و ناخوشایند (مانند دود و زباله) استفاده شده است و استعارۀ مفهومی زیربنایی آن‌ها عبارت است از «آلودگی، مرگ است».
استعارۀ تصویری، (بصری 2 ) عبارت است از بازنماییِ metonymy visual metaphor غیرزبانیِ تفکّر استعاری انسان به‌طوری‌که یکی از حوزه‌های مبدأ و مقصد استعاری یا هر دوی آن‌ها در قالب تصویر بیان شوند (اوجا، 2013: 13).
تحلیل این کارتون‌ها در چارچوب نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980، 1999؛ لیکاف، 1993) و نظریۀ استعارۀ چندوجهی 1 فورسویل (1996؛ 2008؛ 2009) انجام می‌شود و پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان مفهوم حفظ محیطِزیست از چه استعاره‌های مفهومی و چه استعاره‌های تصویری استفاده شده است و حوزه‌های مبدأ و مقصد در این استعاره‌ها کدام‌اند؟ مقاله دارای چهار بخش است.
کارتونیست براساس این استعارۀ تصویری، قیاسی بین اجزای حوزۀ مبدأ و مقصد انجام داده است که استدلال قیاسی زیر را به‌عنوان پیام اصلی کارتون در ذهن مخاطب برمی‌انگیزد: «همان‌‌طور که هیولای مرگ برای انسان مرگ و نابودی به‌همراه می‌آورد، دود (و در کل آلاینده‌های هوا) نیز موجب مرگ و نابودی انسان می‌گردند».
(
, 
, 
)
