خلاصة:
وقوع سیل یک پدیده طبیعی است و خطر وقوع آن در مناطق شهری یک مسئله جهانی است، شهرنشینی سریع و تغییرات آب و هوایی مخاطره سیلابهای شهری را افزایش داده و باعث ایجاد خسارت به زیرساختها و صدمات جانی شدهاست. هدف این پژوهش تحلیل دینامیکی مخاطره سیلاب رودخانه شاهینشهر (استان اصفهان) میباشد. بنابراین جهت شبیه سازی مخاطره سیلاب از مدل یک بعدیHEC_RAS استفاده گردید و از طریق الحاقی HEC–GEORAS در محیطGIS پردازش دادههای ژئومتری انجام شد. جهت محاسبه دبی برای دوره بازگشتهای 25، 50 و 100 ساله، حوضه آبریز منطقه مورد مطالعه به داخل محیط نرمافزار HEC- HMSوارد شد و مشخصات فیزیوگرافی حوضه آبریز از قبیل: مساحت، طول آبراهه اصلی، شماره منحنی خاک (CN)، زمان تمرکز و زمان تاخیر وارد گردید. سپس با استفاده از دادههای موجود پهنه سیلاب در دوره بازگشتهای 25، 50 و 100 ساله محاسبه گردید. نتایج حاصل از مدل نشان میدهد که با توجه به شرایط رودخانه، منطقه به سه بازه مختلف تقسیمبندی شد که ضریب زبری مانینگ با استفاده از روش کوان برای بازههای مختلف هر بخش جداگانه محاسبه گردید. نتایج حاصل از مطالعات نشان میدهد که پهنه سیلاب در دور بازگشت 25 ساله 948/0 کیلومتر مربع در دوره بازگشت 50 ساله 13/1 و در دوره بازگشت 100 ساله 34/1 کیلومتر مربع از اراضی حاشیه رودخانه شاهین شهر را در بر گرفتهاند. و در بازه آخر بهدلیل کاهش میزان شیب و کاهش سرعت جریان پهنه سیلاب از سایر بازهها گستردهتر شده است.
Flooding is a natural phenomenon and the risk of its occurrance in urban areas is a global issue. Rapid urbanization and climate changes have increased the risk of urban flooding, leading to massive infrastructure and human losses. The aim of this study was geomorphological zoning of Shahinshahr River flood risk. Therefore, the HEC-RAS numerical model was used to simulate the flood. The geometric data was processed in GIS by HEC–GEORAS extension. The return periods of 25, 50, and 100 years of catchment area as well as its physiographic characteristics including area, length of main stream, CN curve number, concentration time, latency in the watershed were entered into the HEC-HMS software. Accordingly, the maximum flood discharge with different return periods were calculated whereby the river area was devided into three reaches. Finally, manning's roughness coefficient was calculated for each reach that the Manning roughness coefficient was calculated using the Coon method. The results show that the flood zone in the 25-year return period includes 0.948 km2, 1.13 km2 in the 50-year return period, and 1.34 km2 of the lands along the Shahinshahr River in the 100-year return period. In the last reach, due to the reduction of the slope and the flow velocity, the flood zone has become wider than other periods.
ملخص الجهاز:
ايران اخيراً ســيلاب هاي فاجعه باري را تجربه کرده اســت که علاوه بر تأثير تغييرات آب و هوايي، تأثير فعاليت هاي انســاني ناشــي از مديريت ضــعيف حوضــه آبريز ازجمله جنگل زدايي، چراي بيش ازحد دام ، توســعه ســکونتگاه هاي روســتايي و شــهري باعث کاهش فضــاي هيدروليک 1 Yousefi 2 Termeh 3 Ezzine 4 Chang and Chen 5 Khosravi رودخانه ها شـده اسـت ، سـيل هاي مارس و آوريل ٢٠١٩ در ايران که ٢٥ اسـتان از ٣١ اسـتان کشور را تحت تأثير قرار داده اســت ، درنتيجه بيش از ٧٧ نفر تلفات انســاني و خســاراتي به ارزش ٢/٢ ميليارد دلار به ســکونتگاه هاي شــهر و روسـتايي و زمين هاي کشـاورزي وارد شــده اسـت (Iran_floods_٢٠١٩/en.
همچنين مختاري و همکاران (١٤٠٠) به تحليل ديناميکي مخاطره ســيلاب با اســتفاده از مدل هيدروديناميکي HEC-RAS و تکنيک GIS مخروط افکنه ليلان ، شــمال غرب ايران را موردمطالعه قرار داده اســت و همچنين رياحي مدوار و فکوري (١٤٠٠) به تحليل عدم قطعيت نتايج مدل HEC-RAS در شــبيه ســازي فراســنجه اي هيدروليکي جريان رودخانه کارون با رويکرد مونت کارلو به مطالعه پرداخته اند که در تمامي اين مطالعات پهنه ســيلاب در دوره بازگشــت هاي مختلف و ميزان آب گرفتگي در هر کاربري را محاســبه کرده اند.