خلاصة:
نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب، یکی از اطلاعات پایه و مهم در مطالعات طرح‌های عمرانی در دنیا محسوب می‌شوند. در روش مرسوم تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب، محاسبات بر اساس جریان دائمی با فرض بستر ثابت (بدون در نظر گرفتن انتقال رسوب) انجام می‌شود. هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر فرسایش و انتقال رسوب رودخانه بر روی پهنه‌بندی سیلاب رودخانه‌ها می‌باشد. در این راستا محاسبات پهنه‌بندی سیلاب رودخانه آجی‌چای در مدل HEC-RAS در حالت مرسوم (جریان دائمی با بستر ثابت) محاسبه گردید. در گام بعدی، محاسبات پهنه‌بندی سیلاب با استفاده از جریان شبه‌غیردائمی با بستر متحرک انجام شد و با نتایج حاصل از مرحله قبل مقایسه گردید تا میزان تاثیر انتقال رسوب در پهنه‌بندی سیلاب مشخص گردد. مقایسه بین نتایج به دست آمده در دو حالت جریان دائمی (بستر ثابت) و جریان شبه‌دائمی با بستر متحرک نشان داد که در مقاطع رسوب‌گذار، عرض سطح آب در حالت جریان با بستر متحرک افزایش می‌یابد. بیشترین میزان این افزایش عرض، 19 درصد می‌باشد، به عبارت دیگر در رودخانه مذکور، عرض پهنه‌بندی سیلاب در روش مرسوم کمتر محاسبه می‌شود. این موضوع ضرورت بررسی شرایط رودخانه از نظر فرسایش و رسوب‌گذاری را تایید می‌نماید تا زمانی که رودخانه حالت رسوب‌گذاری دارد میزان پهنه سیلاب با دقت بیشتری تعیین شود. افزایش پهنه سیلاب در مقاطع رسوب‌گذار، به دلیل انباشت رسوبات در مقطع و به دنبال آن افزایش سطح جریان و عرض پهنه‌بندی سیل می‌باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود در رودخانه‌های رسوب‌گذار از مدل شبه غیردائمی (بستر متحرک) جهت تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب جهت تامین ایمنی بیشتر استفاده شود.
Flood zoning maps are one of the basic and important information in the study of development projects in the world. In the conventional method of determining flood zonation maps, calculations are performed on the basis of a steady flow assuming a fixed bed (without considering sediment transport). The main purpose of this study is to investigate the effect of river erosion and sediment transport on river flood zoning. In this regard, flood zoning calculations in Ajichai River were calculated in the HEC-RAS model using the conventional method of steady flow with a fixed bed. In the next step, flood zoning calculations were performed using quasi-steady flow with moving bed and compared with the results of the previous step to determine the effect of sediment transport on flood zoning. Comparison between the results obtained in the two modes of steady flow (fixed bed) and quasi-steady flow with moving bed showed that in sedimentation sections, the width of the water surface increases in the flow mode with moving bed. The maximum rate of this increase in width is 19%, in other words, in the mentioned river, the width of flood zoning is calculated less in the conventional method. This issue confirms the necessity of studying the river conditions in terms of erosion and sedimentation so that the amount of flood zone is determined more accurately while the river is sedimentary. The increase of flood zone in sedimentation sections is due to the accumulation of sediments in the section and consequently the increase of flow level and width of flood zonation. Therefore, it is suggested that in sedimentary rivers, a quasi-steady flow model (mobile bed) be used to prepare flood zoning maps to provide more safety.
ملخص الجهاز:
در اين راسـتا محاسـبات پهنه بندي سـيلاب رودخانه آجيچاي در مدل HEC-RAS در حالت مرســوم (جريان دائمي با بســتر ثابت ) محاســبه گرديد.
افزايش پهنه سـيلاب در مقاطع رسـوب گذار، به دليل انباشـت رسـوبات در مقطع و به دنبال آن افزايش سـطح جريان و عرض پهنه بندي سيل اسـت ؛ بنابراين پيشـنهاد مي شـود در رودخانه هاي رسـوب گذار از مدل شـبه غيردائمي (بسـتر متحرک) جهت تهيه نقشــه هاي پهنه بندي ســيلاب جهت تأمين ايمني بيشــتر اســتفاده شــود.
در مطالعه اي که در حوضـه آبريز رودخانه Sembrong واقع در Batu Pahat انجام شـد با اسـتفاده از مدل HEC-RAS ميزان افزايش سـطح آب به ازاي ٧ دبي با فرض جريان يک بعدي و بسـتر ثابت شـبيه سـازي گرديد.
نتايج اين مطالعه نشـان مي دهد که در قسـمت بالادسـت منطقه ناراي درين ، يشـتر منطقه اي که در نزديکي منطقه سيل قرار گرفته اسـت 1 Cook and Mervade 2 Mohammad Razi 3 Salman براي يک دوره بازگشـت ١٠٠ سـاله يمن بوده اسـت ؛ درحاليکه پايين دسـت منطقه حتي براي سـيلاب با دوره بازگشـت ١٠ ساله آسيب پذير است .
1 Chow جدول ١- مقادير دبي جريان رودخانه آجيچاي (به تصویر صفحه مراجعه شود) هيدروگراف سـيلاب با دوره بازگشـت هاي ٢٥ و ٥٠ سـاله براي به عنوان شـرط مرزي بالادسـت و عمق نرمال به عنوان شـرط مرزي پايين دسـت در حالت جريان شـبه غيردائمي اسـتفاده شـده اسـت .
(
, 
, 
)
