خلاصة:
مفهوم انسان به اعتبار نقش و اهمیت بالایی که دارد، در شعر بسیاری از شاعران موردتوجه و تأمل واقع شده است. مفهوم انسان در هنر اسلامی نیز همواره موردتوجه بوده است. بررسی این مفهوم نزد شاعرانی چون ناصرخسرو و پروین اعتصامی و تبیین هنری آن می‌تواند نکات مهمی را در این‌باره آشکار سازد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی کوشیده به این مفهوم در شعر ناصرخسرو و پروین اعتصامی بپردازد. تأمل در باب انسان در شعر شاعرانی که به آن اندیشیده‌اند متفاوت است. مهم‌ترین شباهتی که در کار دو شاعر مورد نقد و بررسی دیده می‌شود اهمیت قابل‌توجهی است که به جایگاه الهی انسان داده‌اند. در این زمینه هر دو شاعر از کلی‌گویی درباره انسان اجتناب ورزیده‌اند و در همین پرداختن به جزئیات است که تفاوت‌های دیدگاهی خود را آشکار ساخته‌اند. انسان در شعر ناصر خسرو از ساحت نظری فلسفه یونانی و همچنین آموزه‌های کلام و فلسفه اسلامی به‌ویژه اندیشه اسماعیلیه تغذیه می‌شود. مهم‌ترین عاملی که در شعر او به انسان نسبت داده می‌شود گوهر الهی و بی‌بدیلی است که شایسته مراقبت و سلوک معنوی است. در شعر اعتصامی این رویکرد غائب نیست اما با توجه به از سر گذراندن نوعی اومانیسم (انسان‌گرایی) خاصِ دوره مشروطه و بنابر مقتضیات زمان، اعتصامی می‌کوشد جنبه‌های زمینی انسان را نیز علاوه‌بر سویه‌های معنوی آن در نظر بگیرد. از دیدگاه هنری نیز جنبۀ الهی و جسمانی وجود انسان هر دو موردتوجه بوده است.اهداف پژوهش:بررسی جایگاه انسان و نمودهای آن در اشعار ناصرخسرو و پروین اعتصامی.تبیین هنری مفهوم انسان در اشعار ناصرخسرو و پروین اعتصامی.سؤالات پژوهش:مفهوم انسان در اشعار ناصرخسرو و پروین اعتصامی چگونه بازتاب یافته است؟چگونه می‌توان وجوه هنری مفهوم انسان در اشعار ناصرخسرو و پروین اعتصامی را تبیین کرد؟
Persian poetry has long been a vehicle for representing philosophical, mystical or mythological concepts. In the meantime, the concept of man has been carefully considered in the poetry of many poets due to its high role and importance. The present article tries to look at the place of this concept in the poetry of Nasser Khosrow and Parvin Etesami with a descriptive-analytical approach. In the poetry of the two, reflection on man has subtle similarities and differences. The most important similarity that can be seen in the work of the two poets under review is the significant importance they have given to divine status of man. In this regard, both poets have avoided talking about human beings. It is in this attention to detail that they have revealed their differences of opinion.The most important factor attributed to man in his poetry is the divine and unique essence that deserves spiritual care and behavior. In Etesami's poetry, this view is not absent, but due to the passage of a special kind of humanism of the constitutional period and according to the requirements of the time, Etesami tries to consider the earthly aspects of man in addition to its spiritual aspects. . Another important point is the negative emphasis of Nasser Khosrow along with the positive emphasis of the strike. Naser Khosrow tries to warn people against negligence and ignorance, while in Etesami's poetry, emphasis is placed on abilities such as altruism, morally good qualities, and the dimensions of human social well-being
(
, 
, 
)
