خلاصة:
یکی از متون مهم کتابخانه نجع حمادی انجیل غیررسمی توماس است که از زمان کشف، به جهت اهمیتش در شناخت آموزه‌های اصیل مسیحیت، توجّه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. لزوم اجرای ظاهری اعمال دینی (شریعت) و باطن آن (طریقت) از جمله موضوعاتی است که در انجیل توماس و در قالب گفتگوها یا مَثَل‌های کوتاه مورد اشاره قرار گرفته است. در این انجیل غیررسمی، رفتارهای مزوّرانه فریسیان و سنّت‌های تقلیدی ایشان مورد انتقاد قرار می‌گیرد و عیسی شاگردان را به تصحیح نیّت و انجام با حضور قلب احکام و اعمال شرعی ترغیب می‌کند. بنابر بعضی روایات اسلامی، امور دینی به «شریعت» که قوانین شرع و «طریقت» که حیات معنوی و احوال مؤمنین است، تقسیم شده است و بر این اساس صوفیه، به عنوان حاملان معنوی اسلام، حقیقت دین را دربرگیرنده هر دو بُعد شریعت و طریقت و آنها را دو روی یک سکه و گسست‌ناپذیر می‌دانند و به سالک توصیه می‌کنند که در هر مرحله‌ای از سلوک در عین پایبندی به شرع، اسیر صورت و غافل از معنى نشوند و علاوه بر اجرای احکام شرعی، به باطن آنها نیز عنایت داشته باشند. این مقاله به مقایسه رویکرد انجیل توماس و متون اسلامی به این موضوع پرداخته است.
The Gospel of Thomas is one of the important texts of Nag Hammadi library. Paying attention to the external implementation of religious laws (Sharia) and its internals (Tariqa) are among the topics that have been mentioned to in this non-canonical text. In this Gospel, the fraudulent behavior of the Pharisees and their imitative traditions are criticized and Jesus encourages the disciples to correct the intention and perform religious practices with the presence of the heart. According to Islamic traditions, religious affairs are divided into Sharia and Tariqat. On this basis, Sufis, as the bearers of the spiritual dimension of Islam, consider the truth of religion including both aspects of Sharia and Tariqa, and they are two sides of the same coin and inseparable. They advise the seeker not to get caught up in the form and oblivious to the meaning while adhering to the Sharia and in addition to the implementation of Sharia laws, they must also take care of the interior of religious practices as the spiritual life of believers. This article compares the approach of the Gospel of Thomas and Islamic texts on this issue.
(
, 
, 
)
