وضعیت و روند امید در جامعۀ ایران براساس داده‌های پیمایش‌های ملی مقالة

بروز وضعیت‌های نامطلوب در مقاطع مختلف، در هر جامعه‌ای محتمل است. اما آنچه مهم بوده، کیفیت مواجۀ جامعه با این وضعیت‌های بغرنج است؛ از جمله این قبیل موارد می‌توان از وضعیت امید در جامعه نام برد: اینکه آیا در بین شهروندان، امیدی به بهبود اوضاع وجود دارد یا خیر. دیدگاه شهروندان درخصوص مقایسۀ حال با گذشته، ارزیابی حال و میزان امید به آینده در حوزه‌های مختلف به دلیل اثرات و پیامدهای متعدد آن، بسیار مهم است. براین اساس، هدف مقالۀ حاضر، ارائه تصویری از وضعیت امید و نگرش نسبت به حال و آینده در جامعۀ ایران و روند تغییرات آن براساس دیدگاه پاسخگویان در پیمایش‌های ملّی است. در این راستا، با استفاده از روش تحلیل ثانویه به گزارش‌های پیمایش‌های ملیِ سنجش «ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» که تاکنون سه موج آن در سال‌های 1379، 1382 و 1394 اجرا شده، و پیمایش‌های ملیِ «سنجش سرمایة اجتماعی کشور» (موج‌های 1384، 1393 و 1397) که درآنها گویه‌ای برای سنجش امید یا نگرش به حال و ارزیابی از آینده وجود داشت، مراجعه شد. یافته‌ها نشان داد که به صورت کلی، در خصوص ارزیابی وضعیت حال، همواره بیش از 85 درصد پاسخگویان از وضع موجود رضایت نداشته‌ و به ضرورت اصلاح اشاره کرده‌اند. همچنین، بررسی روند تغییر امید یعنی شاخص‌های مقایسۀ وضعیت فعلی جامعه با گذشته و همچنین نگرش نسبت به آیندۀ جامعه و شاخص‌های آنها (همچون شکاف طبقاتی، وضعیت اقتصادی و وضعیت رفاهی، نشاط، میزان رواج ویژگی‌های اخلاقی مثبت) بیانگر آن بود که ارزیابی از وضعیت فعلی و آتی جامعه در شاخص‌های مورد بررسی مطلوب نبود زیرا همواره درصد قابل توجهی از پاسخگویان در گزینه‌های ناامیدانه (بدترشدن وضعیت) جای گرفته‌اند و رهگیری روند تغییرات نشان داد با مرور زمان در برخی  شاخص‌ها روند فرسایشی و در برخی دیگر بهبود نسبی رخ داده است.

It is possible for adverse situations to occur in any society, but what is important is the quality of the society's response to these difficult situations; Among such cases, we can mention the state of hope in the society; whether there is hope for improvement or not. Citizens' point of view regarding comparing the present with the past, evaluating the present and the level of hope for the future in various fields is very important and significant due to its many effects and consequences. Therefore, the purpose of this article is to present a picture of the state of hope and attitude towards the present and the future in Iranian society and the process of its changes based on the views of respondents in national surveys. In this regard, by using the secondary analysis method to the reports of the national surveys measuring "values and attitudes of Iranians", three waves of which have been implemented so far in the years 2000, 2003 and 2015, and the national surveys of the "Nationwide Social Capital Survey" (2005, 2014 and 2017) in which there was an item to measure hope or attitude towards the present and evaluation of the future.Our findings showed that in general, regarding the evaluation of the current situation, more than 85% of the respondents were not satisfied with the current situation and indicated their need for reform. Also, the examination of the process of hope chenges, i.e. the indicators of comparing the current state of society with the past, as well as the attitude towards the future of society and their indicators (such as class gap, economic status and welfare status, vitality, prevalence of positive moral characteristics) showed that the assessment of the situation. Also, examining the process of changes in hope in terms of comparing the current state of society with the past, as well as the attitude towards the future of society and their indicators (such as class gap, economic status and welfare status, vitality, prevalence of positive moral characteristics) showed that the assessment of the situation. The current and future of the society was not favorable in the examined indicators because a significant percentage of the respondents have always been placed in desperate options (worsening the situation) and monitoring the change process showed that with the passage of time, there has been an erosion process in some indicators and a relative improvement in others.