دین داری و تاب آوری اجتماعی در آموزه های قرآنی مقالة

امروزه فراوانی سختی‌‌ها بخشی از زندگی روزمرّه شده است؛ ازاین‌‌رو برای مدیریت و کنترل آن‌ها لازم است که تمهیدات متناسب با جامعۀ هدف شناسایی شود تا مواجهه به شکل بهینه صورت گیرد. با توجه به این نکتۀ مهم، مطالعۀ پیشِ رو با بهره‌‌مندی از تکنیک تحلیل محتوا و تحلیل مضمون و استفاده از مبانی نظری تاب‌‌آوری، به استخراج و تحلیل اجتماعی آموزه‌‌های قرآنی پرداخته و به این پرسش پاسخ داده است که عوامل مؤثر بر تاب‌‌آوری اجتماعی در جامعۀ دینی بر اساس آموزه‌‌های قرآنی چیست؟ یافته‌‌های تحقیق به دو مقولۀ سرمایۀ معنوی و زیست معنوی دست یافته است. همچنین دو زیرمقولۀ ارزش‌‌های انسانی و مذهبی برای مقولۀ سرمایۀ معنوی و دو زیرمقولۀ فعالیت‌‌های معنوی و مذهبی برای مقولۀ زیست معنوی شناسایی شده و ذیل هریک، تعامل مفاهیم مرتبط مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

Nowadays, hardships are considered as part of everyday life. Therefore, in order to manage and control them, it is necessary to identify appropriate measures for the target community in order to show the most suitable response. Therefore, this study, using content analysis and theme analysis techniques and using the theoretical foundations of resilience, has extracted and analyzed the social teachings of the Qur'an. The question of this research is: What are the effective factors on social resilience in religious society based on Qur’anic teachings? The findings have achieved two categories of spiritual capital and spiritual life. Also, two sub-categories of human and religious values for spiritual capital category and two sub-categories of spiritual and religious activities for the spiritual life category have been identified and for each one, the interaction of related concepts has been discussed and investigated.

دین‌داری و تاب‌آوری اجتماعی در آموزه‌های قرآنی سید علی‌نقی ایازی چکیده امروزه فراوانی سختی‌ها بخشی از زندگی روزمرّه شده است؛ ازاین‌رو برای مدیریت و کنترل آن‌ها لازم است که تمهیدات متناسب با جامعۀ هدف شناسایی شود تا مواجهه به شکل بهینه صورت گیرد. 2. روش‌شناسی روش‌های متداول در علوم اجتماعی برای ارزیابی مسائل اجتماعی، عموماً به دو روش کمّی و کیفی مورد مداقّه قرار می‌گیرد و هریک از این روش‌ها از تکنیک‌های خاصی برخوردار است که به فراخور موضوع، امکانات، زمان و دیگر عوامل در تحقیقات اجتماعی به کار گرفته می‌شود. این تحقیقات به طور عمده پیمایشی بوده و در آن‌ها به تحقیقات بنیادین که عوامل مؤثر بر تاب‌آوری را استقرا کرده باشد، اشاره‌ای نشده است؛ در حالی که مطالعۀ حاضر کیفی بوده و به استقرای تام و طراحی الگوی تاب‌آوری اجتماعی از میان آموزه‌های قرآن پرداخته و الگوی به‌دست‌آمده را با سطح دین‌داری تعریف شده از منظر قرآن مورد بحث و بررسی قرار داده است. افزون بر این، اگر صبر، ذاتی انسان بود، از آن به‌عنوان یکی از راهکارهای تاب‌آوری یاد نمی‌شد و در قرآن برای تحقق آن به زمینه‌ها و شرایط اشاره‌ای نمی‌شد؛ چنان‌که طبق آموزه‌های دینی، صبر در تحكیم ایمان مؤثر دانسته شده است؛ زیرا اگر در مواردی که به شکیبایی نیاز است، عنصر صبر آدمی را همراهی نكند، چه‌بسا ایمان با اندک تحول و پیشامدی دچار خطر شود و ایمان که می‌تواند فصل مشترک جامعۀ متدیّنان باشد؛ در معرض تزلزل قرار گیرد. Folke (2003), Navigating social-ecological systems: building resilience for complexity and change, Cambridge: Cambridg e University Press.