خلاصة:
با اندک تأملی در آیات و روایات درمییابیم که پرسش گری و
پاسخ گویی یک مسؤولیت و کلید دستیابی به گنجینههای معرفت
است و این مقوله با عنوان مسؤولیت درهم آمیخته و مبتنی بر ضوابطی
برای پرسش گری بیان گردیده است. به این طریق که سؤال، از سر درک و
مسؤولیت باشد و به گونهای نیکو مطرح شود و سؤالهای بیهوده
پرسیده نشود و ادب در پرسش گری رعایت شود. همچنین پاسخ دهنده
با در نظر داشتن تقوای الهی پاسخ دهد و در کل پرسشها در قالب
گفتمان، پارادایم اجتماعی مطرح گردیده باشند و از سر عقلانیت باشند.
به انگیزهی رفع مجهول و مسؤولیت خواهی و مبتنی بر واقعیتهای
اجتماعی باشند.
ملخص الجهاز:
"«عنه صلیاللهعلیهوآله کما نقل الرضا علیهالسلام ، العلم خزائن و مفاتیحه السؤال، فاسئلوا یرحمکم الله، فانه یؤجر فیه اربعة، السائل و المتکلم و المستمع و المحب لهم» (حرانی، 1343 ، 41) امام علی ابن موسی الرضا علیهالسلام از پیامبر اکرم که درود خدا بر او باد نقل فرموده: علم گنجینههایی نهفته است و کلید این گنجینهها پرسش است، پس بپرسید، خداوند رحمتتان فرماید، زیرا که چهار گروه مزد داده میشوند، پرسش گر و سخن گوینده و شنونده و دوستدار آنان.
در قرآن، پرسش و پاسخ هایی مطرح شده که از نحوهی پاسخهای نغز و کوتاه، و در عین حال کامل و کافی، میتوان شرایط و بایستگیهای لازم را در پرسش به دست آورد: قرآن در مقابل پرسشها، هیچ گاه جواب سربالا نداده، و هرگز طفره نرفته است، و اساسا نخواسته تا باب گفتگو، میان مردم و مسؤولان، بسته باشد، و نیز نخواسته تا حس کنجکاوی در آحاد مردم خاموش گردد، زیرا این نور عقل است که انسانها را به فحص و جستجو و پرسش و کنجکاوی وامیدارد، و این یک پدیدهی طبیعی و الهی است که در آن به ودیعت نهاده شده است.
براساس اتهامات و نسبتهای ناروای دیگران و یا توطئههایی که رخ داده نمیتوان پرسش نمود، بلکه باید براساس واقعیت باشد، و لذا باید پرسش گری از سر درک و مسؤولیت و به گونهای زیبا و نیکو مطرح شود و فرد پرسش گر، به بیهوه گرایی نیفتد و ادب را رعایت نماید و نیز فرد پاسخ دهنده درک مسؤولیت نموده باشد و در حیطهی وظایف و مسؤولیتهای خودش به خوبی انجام وظیفه نموده باشد و در نتیجه دو رهیافت عقلانی را باید در زمینهی پرسش گری مورد توجه قرار داد."