خلاصة:
زمینه و هدف: مسلم است که اکتفا به شناخت شبهه و پاسخ دهی به آن، جامعه را در برابر هجوم شبهات تسلیح نمیکند، جامعه نیازمند معارفی است که زمینۀ اجتناب از شبهات و ناباوری نسبت به دادههای شبههگران را نیز فراهم آورد. این معارف نقشی پیشگیرانه در ابتلاء افراد به شبهه و تشکیک در باورهای ارزشی را ایفا میکنند. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف تبیین تعینات شخصیتی شبههگران و حاملان شبهه در پارادایم نظری اسلام به انجام رسیده است. روش: پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی است و با روش توصیفى-تحلیلى اجرا شدهاست، دادههاى تحقیق از طریق بررسى اسنادى جمع آوری و با رویکرد کیفی تحلیل شدهاند. قرآن کریم به عنوان جامعة تحقیق و روایات ناظر به اهداف پژوهش، به عنوان منابع تبیینی و تکمیلی پژوهش مورد استفاده قرارگرفتهاند. یافتهها: حاکی از آن است که اسلام گرچه مدافع بحث علمی و پرسشگری منطقی است لکن به دلالت التزامی سعی در شناسایی شبههپردازان و شبههپذیران دارد و با این راهبرد زمینۀ عدم اعتماد مسلمین و مومنین را به این گروهها ایجاد میکند. استراتژی قرآن این است که افراد از فضای شبهات و مجادلات بیهوده و بی نتیجه دور شوند.
ملخص الجهاز:
تعینات شخصيتی شبههگران و حاملان شبهه در پارادایم نظری اسلام تاریخ دریافت: 05/04/1401 تاریخ تأیید: 29/05/1401 فرانک بهمنی 1 سعید بهمنی 2 چکیده جامعه امروزی نیازمند معارفی است که زمینۀ اجتناب از شبهات و ناباوری نسبت به دادههای شبههگران را نیز فراهم آورد، لذا اکتفا کردن به شناخت شبهه و پاسخدهی به آن، یقینا جامعه را در برابر هجوم شبهات ایمن نمیکند، این معارف نقشی پیشگیرانه در ابتلاء افراد به شبهه و تشکیک در باورهای ارزشی را ایفا میکنند.
تردیدافکنی در ایمان و غیرتدینی مردم آن چیزی است که دشمن دنبال آن است؛ میدانند که اگر چنانچه این اتّفاق افتاد، قدرت تهاجمی و حتی قدرت دفاعی جمهوری اسلامی هم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و از بین خواهد رفت؛ لذا دارند توطئه میکنند» (بیانات در دیدار مردم قم،18/10/1398) و بر جامعه فرهیخته است که نهایت تلاش خود را برای رفع و دفع شبهه بکار گیرند.
مقالات «شیوهشناسی پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی» رضا محمدی؛ «مسائل اعتقادی و شبههشناسی» سید حسن افتخار؛ «بررسی شبهه اخلاقی سلب کرامت زنان در صدر آیه 24 سورۀ نساء» آقای سید احمد هاشمی علیآبادی؛ «شبهه تحریف» محمدهادی معرفت؛ و «اهمیت تعامل و گفتگوی فرهنگی در منظر اسلام» مهسا فاضلی نیز چند نمونه از دهها مقالهای است که محقق مورد بررسی قرار داده است، لکن هیچ کدام از پژوهشهای موجود به مسئلۀ تعینات شخصی شبههگران و شبههپردازان نپرداختهاند، در حالی که شناخت مخاطب علاوه بر توانایی تمیز میان شبههگر و مستفهم، یکی از اصول ساماندهی شبهه و پاسخدهی به آن است.