خلاصة:
حفظ شریعت یکی از شیون ایمه اطهار (ع) است و متکلمان مسلمان نیز بر همین شان امام توجه کرده و از این طریق بر ضرورت وجود امام اقامه دلیل کردهاند. مطالعه تاریخ زندگی ایمه (ع) روشن میسازد که همه آنها نتوانستند حکومت را به دست گیرند. حال اگر چنین است؛ آنها چگونه از عهده حفظ شریعت که حفظ آن بدون حکومت کار مشکلی است، برآمدند؟ در نوشتار حاضر این مسیله را فقط در زمان امامت امام علی (ع)، آن هم در دوره خلیفه اول مورد بررسی قرار خواهیم داد و با روش توصیفی تحلیلی نشان خواهیم داد که گرچه امام علی (ع) در این دوره حاکم نبود؛ لکن دست از وظایف خود برنداشته و با مجموعهای از اقدامات سیاسی و علمی همچون اثبات شایستگی خود برای حکومت، پاسخ به سوالات دینی، حضور در محاکم قضایی و دیگر اقدامات خود در دوره خلیفه اول، توانست شریعت را حفظ کند.
ملخص الجهاز:
حال اگر چنين است؛ آنها چگونه از عهدۀ حفظ شريعت که حفظ آن بدون حکومت کار مشکلي است، برآمدند؟ در نوشتار حاضر اين مسئله را فقط در زمان امامت امام علي(، آنهم در دورۀ خليفۀ اول مورد بررسي قرار خواهيم داد و با روش توصيفي ـ تحليلي نشان خواهيم داد که گرچه امام علي( در اين دوره حاکم نبود؛ لکن دست از وظايف خود برنداشته و با مجموعهاي از اقدامات سياسي و علمي همچون اثبات شايستگي خود براي حکومت، پاسخ به سؤالات ديني، حضور در محاکم قضايي و ديگر اقدامات خود در دورۀ خليفۀ اول، توانست شريعت را حفظ کند.
لکن زماني که حکومت توسط ديگران غصب شد، آيا حضرت از انجام وظايف خود دست کشيدند يا اينکه شيوه ديگري را براي انجام وظايف خود برگزيدند؟ آنچه ما درصدد بيان آن هستيم اين است که بعد از غصب حکومت، آيا حضرت باز هم در پي حفظ دين بود يا خير؟ پيش از ورود به بحث اصلي، شايسته است در اينجا به فرمايشات اميرمؤمنان علي( مراجعه کرده و ببينيم آيا خود ایشان در فرمايشات خود به حفظ دين بهعنوان وظيفه و شأني براي خود اشاره کردهاند يا خير؟ با اندک تتبعي در بيانات امام( روشن ميشود که حضرت همواره دغدغه حفظ دين و شريعت را داشته است.
اما اينکه چگونه اقدامات سياسي حضرت در حفظ دين مؤثر واقع شد، چند نکته را بايد متذکر بود: الف) حضرت در راهبرد اوليه خود که در دوران حيات حضرت فاطمه( و پيش از شهادت ايشان است، هنوز اميد بازگرداندن حکومت به مسير اصلياش را دارند و درصددند که با دستيابي به حکومت، بتواند علاوه بر حفظ دين، جامعه اسلامي را نيز از تشتت و تفرقه حفظ کند و تمام وظايف پيامبر( را نيز بهعهده بگيرند؛ لکن با وجود تلاشهاي زياد، اين امر براي حضرت حاصل نميشود.