خلاصة:
تخیل و اندیشه مثبت سازنده و انگیزهی بارزی از نیکو زیستن است. خیال خام و تفکر منفی راهی به درون مرداب نیستی و سقوط از قلههای باطل و مرگآور نادانی و آگاهی میباشد. این اندیشهها مقولهای است که از دیرباز شاعران عارف مسلک و روانشناسان قرون بدان پرداختهاند و در ایده بازتاب حالات درونی در دنیای بیرونی، با یکدیگر اتفاق نظر داشتهاند. اکتشافات و هنرها و متون مختلف در پرتو خیال مثبت تجلی میگردند و پرداختن به اینگونه تفکرات تخیلات باعث کامیابیها و عزتها و سرافرازیها خواهد گردید. حافظ شاعری است که با اندیشه و تصویری مثبت شعری میسراید و در اندیشه خود عمیقا به آرزوی خویش مینگرد و آن را در قالب شعری دلچسب ارائه مینماید. در مقاله حاضر که پژوهشی میانرشتهای محسوب میشود، کوشش بر آن است تا با بررسی مولفههای روانشناسی مثبت و منفی تطبیق آن با آرای حافظ گامی در مسیر تبیین اثرگذاریها و اثرپذیریهای دو مقوله روانشناسی و ادبیات گذاشته شود. مهم ترین دستاورد در این پژوهش اندیشهی منفی در شعر حافظ شامل غرور، حسادت و جلوههای آن که ریشهی آن در ذات انسان است و در مقولهی روانشناسی، شامل، سه حوزهی عشق، محبت، شادی است و به طور کلی تمام این موارد اندیشهی مثبت در اشعار حافظ میباشند و منشا آن، نگاه و نگرش مثبتی است که در روح و روان انسان نهفته است وپیام مشترک حافظ در رابطه با اندیشهی مثبت و منفی و روانشناسان این است که برای رسیدن به آرامش باطن، باید مثبتنگر بود و از اندیشهی منفی پرهیز نمود.
ملخص الجهاز:
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (حافظ) این شعر یکی از ابیات نغز شاعر محبوب و ارزشمند، حافظ شیرین سخن است که زیبایی و گویایی و تجلی دلپسند دارد.
پیشینهی پژوهش تحقیق و پژوهشی که در این پژوهش، تحلیل اندیشههای مثبت و منفی در شعر حافظ از منظر علم روانشناسی تاکنون بیسابقه میباشد و موضوعی بکر میباشد حافظ خواجه شمس الدین محمد متخلص به حافظ، یکی از بزرگترین شاعران ایران و جهان است.
او به این توانایی خود در اشعارش اشاره کرد و میگوید؛(4) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بر همين اساس بسیاری از محققان دربارۀ تخلص او گمانه زنی کرده و گفته اند که به احتمال فراوان به دلیل از برداشتن قرآن او را حافظ نام نهاده اند.
(خلیل، 178:2001) مسئله اندیشههای منفی را هنگامی میتوان در هنرمند یا شاعری به عنوان یک بیماری دنبال کرد که باوری باطل او را به این اندیشه کشانده باشد، مانند خودستاییهای شاعری به نام ذوالفقار شروانی، معاصر حافظ: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در متون نثر فارسی هم نویسندگان در مقام فخر و خودستایی از آثار یکدیگر سخن گفتهاند.
تحلیل اندیشههای منفی در شعر حافظ غرور {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (حافظ،99:1391) غرور ممکن است مأخذ عقلانی نداشته باشد و فردی با تبعیت از احساسات، کاری را بدون تفکر و تأمل انجام دهد و بگوید که غرور ذاتی من این اجازه را داده و یا شأن خانوادگی من این امر را اقتضا کرده که در مقابل عملی که فلان فرد انجام داده، این گونه عکسالعمل نشان دادهام.