خلاصة:
نظر به حرمت قطعی و مسلم ربا در فقه اسلامی، مسألهی ایجاد سیستم
بانکداری بدون ربا از آرزوهای همهی مسلمانان بوده است. در راستای
همین هدف، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قانون عملیات بانکی
بدون ربا تدوین و تصویب گردید.
آنچه در این مقاله مورد بحث قرار گرفته، مشتمل بر دو بخش است.
بخش اول یک معرفی اجمالی است از قانون فوق با ذکر اهداف،
وظایف، شیوههای تجهیز منابع و سیاستهای پولی مذکور در قانون و
در بخش دوم مفاهیم بانک، ربا، بهره و پول مورد تحلیل قرار گرفته و
نتیجه گیری شده است که اولا این مفاهیم در قانون یاد شده تعریف
نشدهاند، ثانیا ساختار فعلی بانک با مفهوم متعارف آن برای اجرای این
قانون متناسب نیست و تحمیل این قانون بر سیستم بانکی موجود
موجب تضعیف و تخریب هردو نهاد شده است. ثالثا در خصوص
مفاهیم یاد شده، با توجه به نقش و اهمیتی که پول، بانک و نرخ بهره در
اقتصاد جوامع امروز پیدا کردهاند، باید مورد باز نگری قرار گرفته و با
عنایت به اینکه چنین نهادهایی، با مشخصات و ویژگیهای امروز، در
گذشته سابقه نداشته است، با استفاده از اجتهاد پویا، آنها را برای
مخاطبین این عصر و مقتضیات جوامع امروز کشف و یا سازگار نمود.
ملخص الجهاز:
"ب - وظایف نظام بانکی براساس مادهی 2 قانون بانکداری بدون ربا وظایف نظام بانکی را میتوان این گونه فهرست نمود: 1 ) انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات؛ 2 ) تنظیم، کنترل و هدایت گردش پول و اعتبار، طبق مقررات؛ 3 ) انجام کلیهی عملیات بانکی ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی دولت؛ 4 ) نظارت بر معاملات طلا و ارز و ورود و صدور پول رایج کشور و ارز و تنظیم مقررات مربوط به آنها، طبق قانون؛ 5 ) انجام عملیات مربوط به اوراق و اسناد بهادار، طبق قانون و مقررات؛ 6 ) اعمال سیاستهای پولی و اعتباری؛ 7 ) عملیات بانکی مربوط به آن قسمت از برنامههای اقتصادی مصوب که از طریق سیستم پولی و اعتباری باید انجام گیرد؛ 8 ) افتتاح انواع حسابهای قرض الحسنه (جاری و پسانداز) و سپردههای سرمایهگذاری مدتدار و صدور اسناد مربوط به آنها؛ 9 ) اعطای وام و اعتبارات بدون ربا (بهره)؛ 10 ) اعطای وام و اعتبار و ارائهی سایر خدمات بانکی به تعاونیهای قانونی جهت تحقق بند (2) اصل 43 قانون اساسی؛ 11 ) انجام معاملات طلا و نقره و نگاهداری و ادارهی ذخایر ارزی و طلای کشور، با رعایت قوانین و مقررات مربوط به آن؛ 12 ) نگاهداری وجوه ریالی مؤسسات پولی و مالی بینالمللی و یا مؤسسات مشابه و یا وابسته به این مؤسسات، طبق قانون؛ 13 ) انعقاد موافقتنامهی پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها؛ 14 ) قبول و نگهداری امانات طلا و نقره و اشیاء گرانبها و اوراق بهادار و اسناد رسمی از اشخاص حقیقی و حقوقی و اجارهی صندوق امانات؛ 15 ) صدور و تأیید و قبول ضمانتنامهی ارزی و ریالی؛ جهت مشتریان؛ 16 ) انجام خدمات وکالت و وصایت، بر طبق قانون و مقررات."