خلاصة:
امروزه با وجود نظریهها و نقدهای جدید از جمله مرگ مولف، میتوان خوانشهای جدید و متفاوتی از اثر به دست آورد. در این مقاله نامه حره ختلی که تنها نامهای است، در تاریخ بیهقی از جانب یک زن برای مسعود غزنوی سلطان آینده غزنویان نوشته شده است، بر اساس تحلیل گفتمان اعترافی، که نشات گرفته از یکی از آثار فراوان فوکو است و فمینیستها آن را در جهت اهداف خود به کار برده اند مورد بررسی قرار گرفته است و به این نتیجه دست یافته شد، که این نامه همچون متون زنانه دیگر از نظر فمینیستها و بر اساس گفتمان اعترافی به وسیله بیان شکوه و گلایه و دردمندی، قدرت خود را به عرصه ظهور میرساند و حتی موجب تغییر در روند آتی یک حکومت میشود. در نهایت به وسیله زبانشناسی انتقادی به بررسی لایة نحوی و لایة کاربردشناسی این متن پرداخته شده است تا قدرت پنهان در نامه را به صورت آشکار و اصولمند نشان داد شود.
ملخص الجهاز:
در این مقاله نامه حره ختلی که تنها نامهای است، در تاریخ بیهقی از جانب یک زن برای مسعود غزنوی سلطان آینده غزنویان نوشته شده است، بر اساس تحلیل گفتمان اعترافی، که نشأت گرفته از یکی از آثار فراوان فوکو است و فمینیستها آن را در جهت اهداف خود به کار برده اند مورد بررسی قرار گرفته است و به این نتیجه دست یافته شد، که این نامه همچون متون زنانه دیگر از نظر فمینیستها و بر اساس گفتمان اعترافی به وسیله بیان شکوه و گلایه و دردمندی، قدرت خود را به عرصه ظهور میرساند و حتی موجب تغییر در روند آتی یک حکومت میشود.
» (اقاگل زاده، 1390: 12) بافت موقعیت 3 یکی از ابزارهای مهم در تحلیل گفتمان علی الخصوص در تحلیل گفتمان انتقادی مورد استفاده قرار میگیرد، چرا که بافت موقعیت است که موجب آشکار شدن ایدوئولوژی و Michel Foucault Derrida Context of situation قدرت پنهان در متن است، اصطلاح بافت موقعیت را نخستین بار براون مالینوفسکی 1 (1884 – 1942) به کار برد او معتقد بود، که معنی هر گفتار تنها در بافت موقعیت آن مشخص میشود.
در بعضی از قسمتهای کتاب تاریخ بیهقی بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان و با کمک از معنا شناسی و یا کاربردشناسی کارهایی صورت گرفته است چون: تحلیل متن نامهای از تاریخ بیهقی با رویکرد معناشناسی کاربردی، محمدرضا پهلوان نژاد و نصرت ناصری مشهدی (1387): در این مقاله تنها از رویکرد معنا شناسی کاربردی که میتوان گفت جزء یکی از حوزههای زبان شناسی است، نامه سران تگیناباد را مورد تحلیل و بررسی قرار داده اند.