خلاصة:
هدف پژوهش حاضر ساخت و بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ای برای سنجش «بلوغ عقلی از منظر قرآن» بود. بدین منظور پس از مصاحبه با چند متخصص و بررسی آیات قرآن، یک پرسشنامه 68 سوالی طراحی شد و بعد از تایید روایی محتوایی توسط متخصصان، 241 دانشجو به صورت «نمونه در دسترس» انتخاب شدند و به سوالات پاسخ دادند. روایی سازه پرسشنامه با استفاده از همبستگی خرده مقیاس ها با نمره کل و «تحلیل عاملی اکتشافی» بررسی شد و شش عامل «راستگویی و درستی»، «پیروی از منطق»، «اندیشه ورزی»، «پرهیز از گمان»، و «استقلال رای» تایید گردیدند. همچنین روایی پیش بین پرسشنامه نیز به تایید رسید؛ زیرا همبستگی مثبت معناداری بین نمرات بلوغ عقلی از منظر قرآن و معدل دانشجویان وجود داشت (0.05p<). پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش «همسانی درونی» بررسی و تایید شد. آلفای کرونباخ محاسبه شده برای کل پرسشنامه 913/0 و برای خرده مقیاس ها از 695/0 تا 873/0 بود. در مجموع می توان گفت: پرسشنامه «بلوغ عقلی از منظر قرآن» از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است.
The aim of the current research is to develop and investigate the psychometric properties of a questionnaire designed to measure "intellectual maturity from Qur‘an‘s perspective". Interviewing several experts and studying Qur‘anic verses for this purpose, we designed a questionnaire of 68 questions; then confirming the validity of the content by experts, we selected 241 students as an "available sample" who answered the questions. The validity of the structure of the questionnaire was investigated using the correlation of subscales and the total score and "exploratory factor analysis" and the following six factors were confirmed: "honesty and righteousness", "following logic", "thinking", "avoiding suspicion", and "independence of opinion". The predictive validity of the questionnaire was confirmed as well; because there was a significant positive correlation between the grades of intellectual maturity from Qur‘an‘s perspective and the GPA of the students (p<0.05). We also checked and confirmed the reliability of the questionnaire using the "internal consistency" method. Cronbach's alpha calculated for the whole questionnaire was 0.913 and for subscales was from 0.695 to 0.873. In general, we can say: the questionnaire of ―intellectual maturity from Qur'an‘s perspective" has adequate validity and reliability.
ملخص الجهاز:
همچنين روايي پيشبين پرسشنامه نيز به تأييد رسید؛ زيرا همبستگي مثبت معناداري بين نمرات بلوغ عقلي از منظر قرآن و معدل دانشجويان وجود داشت (0.
با اينکه در روانشناسي، بلوغ عقلاني افراد با جزئيات بيشتر و از ديدگاههای متفاوتی بررسي شده و ابزارهاي گوناگونی براي سنجش آن استفاده گردیده است، ولي ساير رشتههاي علوم انساني که معيارهاي خود را براي بلوغ عقلي دارند، همپاي روانشناسي در اين حوزه، بهویژه در بحث کمّيسازي پيش نرفتهاند، بهويژه فقه و حقوق که با بلوغ عقلي زياد سروکار دارند و براي بررسي بلوغ عقلي از منابعي مانند قرآن و ادله روايي استفاده ميکنند (فرهودينيا و کاوسي خسرقي، 1396)، ابزار کمّي مشخصي براي سنجش بلوغ عقلي ندارند، گرچه ادله روايي در آنها موضوع بحث هستند (همان).
3. پرسشنامه «بلوغ شناختي از منظر قرآن» اين پرسشنامه توسط پژوهشگران پژوهش حاضر بر مبناي آيات قرآن ساخته شده است و سی سؤال دارد که شش عامل را اندازه ميگيرد.
4. روش اجراي پژوهش با توجه به اينکه هدفْ ساخت پرسشنامهاي بوده است که بتوان با کمک آن بلوغ شناختي از منظر قرآن را در دانشجويان پيشبيني کرد، ابتدا با استفاده از روش کيفي «تحليل محتوا» آياتي بررسی شدند که از آنها ميتوان بلوغ عقلي را استنباط کرد.
همچنين بين نمره کل پرسشنامه «بلوغ عقلي از منظر قرآن» با معدل دانشجويان رابطه معناداري وجود دارد (001/0p<، 45/0r=) که اين نشانه روايي پيشبين پرسشنامه است.