خلاصة:
سبک هر شاعری آیینة تمام‌نمای ذهن و زبان اوست، به طوری که از طریق بررسی و تحلیل مختصّات و تمایزات زبانی و فکری هر شاعری، می‌توان جایگاه فکر، زبان و بیان خاص او را در مقایسه با شاعران و سبک‌های مختلف دیگر مکشوف گردانید. بر این اساس، مقاله حاضر قصد دارد با بررسی و تحلیل لایه‌های نهان و آشکار زبان و بیان سلمان هراتی، از شاعران ادب پایداری و انقلابی شعر حاضر، تمایزات خاص سبکی او را از نظر آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک (فکری) تبیین نماید تا جایگاه او را در حیطۀ آفرینش سبک خاصی در ادب پایداری و یا سهم او را در تکمیل سبک‌های ادبی موجود در این عرصه، نشان دهد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که اشعار هراتی در بعد آوایی و واژگانی شامل هنرهایی چون واج آرایی، تناسب، تکرار، کاربرد واژگان عینی، ذهنی و نشان‌دار و ترکیب و تلفیق آنهاست که همگی در تقویت غنای موسیقایی شعر و بالا بردن تاثیر سخن وایجاد سهولت در جایگیری و انتقال اندیشۀ اشعار او نقش بسزایی دارند. ازنظر نحوی، هراتی با توسل به کیفیّت همنشینی واژگان در جمله و چینش و انتخاب واژگان و ایجاد روابط همپایگی و وابستگی بین جملات ،اقدام به تبیین کیفیات روحی وذهنی خود در قالب اندیشه برجسته نموده است. هراتی با استفاده از کاربرد جملات بلند و کوتاه، آنهم به تناسب فضای حاکم بر شعر، باعث ایجاد آهنگ و سبکی آرام و قابل تامل و زمانی هم تند و با شتاب، موجب جلب نظر و تفکّر و تامل خواننده می‌گردد. در بعد بلاغی هم، او با استعانت از شگردهای مختلف بلاغی از قبیل استعاره، تشبیه، تشخیص، حس‌آمیزی آنهم با سبکی اندیشه‌مدار که بیشتر به منظور برجسته‌سازی و انتقال اندیشه حاکم بر شعر، مورد استفاده قرار می‌گیرند، اقدام به پردازش ادبیّات شعرش می‌کند که خود از مهم‌ّترین عوامل سبک ساز در شعر اوست، و در بعد ایدئولوژیک هم، همانطوری که در مباحث قبلی هم به اندیشه مداری شعر سلمان اشاره کردیم، او تحت تاثیر تمام سطوح سبکی مذکور، اعتقاد و اندیشه درونی خود را با مهارت خاصی در تاروپود کلام خود می‌تند و ارتباطی استوار میان روساخت شعر و ژرف ساخت آن ایجاد می‌کند. به گونه‌ای که با بررسی و تحلیل واژگان، آواها و همۀ عناصر شعری می‌توان به سهولت به ایدئولوژی و اندیشۀ او و یا از طریق تفکّر و تعقّل در اندیشۀ شعری و اعتقاد درونی و مقدر در شعر او، به سادگی به کلمات و جملات و ارتباط نحوی و بلاغی آنها دست یافت.
The style of every poet is a mirror of his mind and language. Knowing the style of a poet helps us to know his mental world and his expressive and linguistic abilities. Every poet's style has its own distinctions and unique characteristics, and it is this distinction that puts the author's stamp on the forehead of his work and creates his individual style;
Layered stylistics is also an approach in recognizing texts that examines different phonetic, lexical, rhetorical, syntactic, and ideological layers of the text in order to identify the style. Herati's poetry has its own stylistic features; Among the stylistic features of his poems in the phonetic layers, words and syntactic and rhetorical layers is that it has innovation and high frequency in the use of marked words and objective words, which shows the poet's skill in using these words. The syntactic and rhetorical layers also have special differences in his poetry. According to the findings of this research, Salman Herati is one of the poets with a style in the field of Islamic Revolution literature and religious poetry, and in composing his poems, he achieved its inner meaning from the external construction of the word and presented the concepts with an objective image and conveys comprehensible to his audience.
ملخص الجهاز:
بر این اساس، مقاله حاضر قصد دارد با بررسی و تحلیل لایه‌های نهان و آشکار زبان و بیان سلمان هراتی، از شاعران ادب پایداری و انقلابی شعر حاضر، تمایزات خاص سبکی او را از نظر آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک (فکری) تبیین نماید تا جایگاه او را در حیطۀ آفرینش سبک خاصی در ادب پایداری و یا سهم او را در تکمیل سبک‌های ادبی موجود در این عرصه، نشان دهد.
خورشید چشم توست، چشمان تو خورشید تا نشکفد چشم تو فردایی نداریم (هراتی، 1365 : 159) در اين شاعر از تکرار واژة «چشم» و واجآرایی حرف «ش»، هدف موسیقیایی و معنایی خاصی را دنبال می‌کند و همچنانکه سبک حاصل «گزینش انگیزهدار و حسّاس» (فتوحی، 1391: 248) است، گزینش «ش» و تکرار «خورشید و چشم» نیز هدفمند بوده و در بافت این تکرار، به واسطة اینکه واج «ش» شادی را تداعی می‌کند، شادی و شور نهفته است و همچنین با تکرار واژگان «خورشید» و «چشم» شاعر ضمن مانند کردن این دو به هم، این دو را به عنوان مظاهر امید و امیدبخشی آورده است.
سلمان هراتی نیز برای انتقال مفاهیم و اندیشه در ذهن مخاطب از واژگان ذهنی استفاده کرده است و این واژگان رد شعر او، دارای بسامد بالایی می‌باشند.
(همان: 167) واژة «بهار» نیز در بیت زیر واژة نشانداری است و منعکسکنندة نگاه ایدئولوژیک شاعر؛ حرمت شهید و جایگاه شهید با این واژة نشان‌دار به خوبی، تداعی شده است: شهیدان یک بهار جاودانند که چون خورشید گرم و مهربانند (هراتی، 1380 :394) در واژگان نشان‌دار دیگری نیز که هراتی در شعر خود به کار برده این نگاه ایدئولوژیک منعکس شده که برای اطالة کلام به این چند مورد اکتفاء کردیم.
(
, 
, 
)
