خلاصة:
«جمعیت» موضوعی چندبعدی است که به مثابه مسیله ای راهبردی و عاملی مهم در پایایی و پویایی جوامع، مدنظر اندیشمندان اجتماعی قرار گرفته است. در این زمینه علامه مصباح یزدی، فلیسوف اجتماعی برجسته، به ارایه تحلیل های اجتماعی و فرهنگی درخصوص جمعیت پرداخته است. پرسش کانونی این نوشتار از تبیین های اجتماعی و فرهنگی علامه مصباح یزدی درباره جمعیت است. روش گردآوری داده ها «اسنادی و کتابخانه ای» بوده و پردازش داده ها به صورت توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است. یافته ها بیانگر آن است که علامه مصباح یزدی اسلام را طرفدار افزایش جمعیت می داند، اما حکم آن را متاثر از شرایط اجتماعی معرفی می کند. از نظر ایشان، جمعیت موضوعی چندبعدی است که برای حل مسایل آن باید کارشناسان علوم گوناگون با یکدیگر همگرایی داشته باشند. ایشان عمده ترین عوامل شکل گیری چالش جمعیت را دو چیز می داند: نخست توطیه دشمنان؛ و دوم گسترش فرهنگ راحت طلبی. از نظر ایشان روحانیت برای جبران کاستی های گذشته دو وظیفه عمده دارد: انجام فعالیت های فرهنگی و علمی؛ و معرفی نتایج تحقیقات به عموم مردم. وی گره اصلی چالش جمعیت را «فرهنگ» و «ضعف دینداری» دانسته است که برای حل آن باید دین و آموزه های دینی تقویت شوند.
As a strategic issue and an important factor in the stability and dynamism of societies, "population" is a multidimensional issue that has been taken into account by social thinkers. In this regard, Allameh Misbah Yazdi, a prominent social philosopher, has presented social and cultural analyses concerning population. The central question of this article is derived from the social and cultural explanations of Allameh Misbah Yazdi about population. The data collection method is "documentary and library based" and the data were analyzed descriptively and analytically. The research findings showed that Allameh Misbah considers Islam to be in favor of increasing the population, but argues that its ruling is a function of social conditions. According to Allameh Misbah, population is a multi-dimensional issue that experts from various fields should work together to deal with. He considers two reasons to be the main factors in the formation of the population challenge: first, the enemies’ conspiracy; and secondly, the expansion of convenience culture. According to him, Hawzeh’s clerics have two major duties to compensate for the past shortcomings: carrying out cultural and scientific activities and introducing the research results to the public. He stipulated that the main problems of the population are "culture" and "lack of religiosity", and religion and religious teachings should be highlighted to tackle them.
ملخص الجهاز:
آيا اگر خاک پستي به چنين کمالي برسد که گوينده «لا اله الا الله» و خداشناس باشد، آيا مي‌توان درباره مطلوبيتش شک کرد؟ (همان) براي اثبات مطلوب بودن فرزندآوري و افزايش جمعيت از منظر اسلام، ايشان با رويکردي نوآورانه تلاش مي‌کند تا دو اصل موضوع در اصول فقه و کلام را با هم گره زده، به اين نتيجه دست يابد.
علامه مصباح يزدي با تکيه بر همين اصل، به آسيب‌شناسي وضعيت جمعيت در ايران پرداخته و ضمن اشاره به مطالبات مقام معظم رهبري درخصوص جمعيت و ابراز تأسف از عدم تحقق انتظارات بجاي ايشان، بر اين باور است که وقتي علي‌رغم تأکيدهاي متعدد رهبر انقلاب بر مسئله جمعيت، پاسخ شايسته‌اي به انتظار ايشان داده نشده، نشانه آن است كه آسيب‌هايي در اينجا وجود دارد که بايد بررسي شوند (مصباح يزدي، 1397الف).
خطاي دولتمردان علامه مصباح يزدي خطاي دیگری را که زمينه‌ساز اجرايي شدن نقشه‌هاي دشمن درخصوص کاهش باروري در ايران بود، اشتباه دولتمردان دانسته، در تحليل چرايي اين خطا به فقدان جامع‌نگري دولتها در تدوين سياست‌‌ها اشاره مي‌کند: به‌طور طبيعي اولين چيزي که براي دولتها اولويت دارد رفع مشکلات اقتصادي کشور است، و آنچه به يک دولت يا نظام ضربه مي‌زند همين است که وضع اقتصادي مردم خراب باشد.
علامه مصباح يزدي بر همين اساس معتقد است: يکي از راهکارها براي همگرايي نيروهاي اجتماعي در عرصه جمعيت اين است که گروهي از متخصصان رشته‌هاي گوناگون گرد هم آيند و همه مسائل ذی‌ربط را بررسي کنند (همان)؛ زيرا اگر چند کارشناس از رشته‌هاي ديگر هم باشند، آنها نيز ممکن است نکات مثبتي را براي توجيه کار خودشان مطرح کنند (همان).
(
, 
, 
)
