جایگاه استعاره در سبک غزل اوحدی مراغی مقالة

مؤلف: پشت دار، علی محمد ؛ ترابی قریه علی، ابوالحسن ؛ شجاعی، حسین ؛

پژوهشنامه اورمزد پاییز 1395 - شماره 31 (‎22 صفحة - من 27 إلی 48 )

الکلمات المفتاحية: غزلیات استعاره‌ی مصرحه استعاره‌ی مکنیه اوحدی مراغی استعاره‌ی تبعیه استعاره‌ی مرکب استعارات شاعر شعر

خلاصة:

اوحدی مراغی(م.738)، از شاعران سرآمد سبک عراقی و از نخستین غزل‌سرایان گروه تلفیق است که تاثیر به سزایی بر شعر بعد از خود از جمله غزل حافظ داشته است. وی در غزل خویش از انواع مختلف صنایع بلاغی استفاده کرده و شعر او در زمینه‌ی صور خیال دارای غنای خاصی است. استعاره، از جمله صنایع مورد علاقه‌ی وی است که به طور گسترده و ملموس در غزل او به کار رفته است. استعارات غزل اوحدی مراغی شامل انواع مختلف استعاره، از جمله استعاره‌ی مصرحه (در هر سه گروه آن)، استعاره‌ی تبعیه، استعاره‌ی مرکب و استعاره‌ی مکنیه است. می‌توان پایبندی شاعر به پیروی از جریان شعری عصر خویش، مبنی بر کاربرد فراوان استعاراتی که متعلق به سنت ادبی روزگار وی بوده است آشکارترین ویژگی استعارات مصرحه‌ی غزل وی و تمام هم‌عصرانش دانست، البته در موارد فراوانی، شاعر با تصرف در استعارات معمول و ساخت ترکیبات استعاری، نمودی تازه و بدیع به آنها بخشیده است. بسامد نسبتا زیاد استعاره‌ی تبعیه حاکی از انتخاب آگاهانه‌ی آن توسط شاعر است. شاعر بیشترین نوآوری را در استعاره‌ی مرکب داشته است که این نوع استعارات از این جنبه حائز اهمیت فراوانند. همچنین بسامد بالای تشخیص مهمترین خصیصه‌ی استعارات مکنیه در غزل وی محسوب می‌شود. در این مقاله انواع مختلف استعاره در غزلیات اوحدی مراغی با ذکر آمار و ارقام دقیق کاربردآنها، همراه با ترسیم نمودار و جدول به صورت موردی و درصدی بررسی شده است.

ملخص الجهاز:

نکته‌ی دیگری که در مورد کاربرد استعاره در غزل اوحدی مراغی و دیگر شاعران این دوره باید ذکر شود، بسامد بالای استعارات کلیشه‌ای است که این موضوع در انواع استعاره‌ی مصرحه و مکنیه، به صورت گسترده‌تر نمود پیدا می‌کند. ابیات زیر نمونه‌هایی از این نوع استعاره در غزل وی است: شکنج سنبل پست تو گنج صورت و معنی فریب نرگس مست تو زیب جامه و زیور 1 1 (373/4) در بیت بالا «سنبل» استعاره‌ی مصرحه از «زلف» است و از آنجا که قرینه‌ای جز «شکنج» که از ملائمات خود «زلف» است، برای رسیدن به بطن این تشبیه در بیت وجود ندارد، استعاره‌ی مصرحه‌ی مجرده محسوب می‌شود. با توجه به خصوصیتی که استعاره‌ی تبعیه دارد، گاه ممکن است کسی خلق آن را اتفاقی بداند، اما بسامد نسبتاً بالای این نوع صنعت بلاغی در غزل اوحدی مراغی حاکی از انتخاب و کاربرد آگاهانه‌ی آن توسط شاعر است. استعاره‌ی مکنیه نیز از آنجا که بر پایه‌ی تشبیه صورت می‌پذیرد، می‌تواند نوع سبک و ذهنیت یک نویسنده را نسبت به جهان پیرامون خویش آشکار کند و اهمیت فراوانی در در بسیاری موارد برای تشخیص استعاره‌ی تبعیه از استعاره‌ی مکنیه و مجاز عقلی حدی علمی و مشخص وجود ندارد و مخاطب باید بر اساس ذوق خود به بررسی جمله بپردازد، کما این‌که در همین مورد آخر می‌توان گفت ابر در چهار چوب صنعت انسان‌انگاری گریسته است و استعاره‌ی تبعیه را نفی کرد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول