خلاصة:
South-East Iran is a region of great archaeological significance, with diverse physical landscapes and a rich urban phase in the third millennium BCE. Recent archaeological discoveries in the Halil Rud Valley (Kerman province, Iran) brought to light a hitherto unknown civilization, the so-called “Jiroft or Halil Rud Civilization” which generally dates to the third millennium BCE. As a result of the early 2000s’s widespread looting in this region, numerous sites were plundered and severely damaged and thousands of the burial goods ended up on the black market. Although illegal digs in the region have been halted, there are still countless ancient objects in the hands of local people far more than those confiscated. The present paper deals with one of these finds from the Jiroft civilization. It presents a small Bronze Age object; a semi-precious stone statuette at present in the property of a villager living in the surroundings of Jiroft. The statuette comes from illegal excavations in the Halil Rud Valley (Southern Kerman, Iran) and represents a standing female personage. Although the discovery lot of the statuette is unclear, but it probably comes from the plundered cemetery of Mahtotabad (second half of the third millennium BCE), pertaining to the urban center of Konar Sandal. It is made of lapis lazuli, a rock notoriously imported from Afghanistan, but the evidence indicates that it was manufactured in the Jiroft area. This early Bronze Age statuette is discussed with synoptic reviews of other female sculptures in coeval ancient Mesopotamia, Elam and Egypt. Presenting the uncommon iconography of a breastfeeding female, or mother goddess, the statuette hints to an important religious identity, possibly materializing the symbolic role of breast feeding in the adoption of deified kings by goddesses.
جنوب‌شرق ایران دارای منظرگاه‌های متنوع طبیعی است و ازلحاظ باستان‌شناسی، منظرگاه‌های شهری و تمدن‌های مهمی از هزاره سوم پیشازمیلاد را در خود جای داده است. یکی از این مناطق، حوزه فرهنگی هلیل‌رود یا منطقه جیرفت در جنوب استان کرمان است. کشفیات باستان‌شناسی طی دو دهه گذشته در این منطقه موجب شناسایی و معرفی یک تمدن اولیه شکوفا گردید که تحت‌عنوان «تمدن جیرفت» شناخته می‌شود. در سال 1379 حفریات گسترده غیرمجاز در سراسر حوزه فرهنگی هلیل‌رود صورت گرفت و درپی ان، اسیب جدی به محوطه‌های باستانی، عمدتا گورستان‌ها، وارد امد. در نتیجه این غارت گسترده، اشیای باستانی فراوانی از بافت اصلی خود خارج شد و وارد بازار سیاه شد. تعدادی از این اشیاء خوشبختانه توسط دستگاه‌های امنیتی کشف شد و داخل موزه‌های کشور جای گرفته‌اند. این مقاله به یک شي باستانی بسیار خاص و مهم از تمدن جیرفت می‌پردازد که از حفریات غیرمجاز به‌دست امده است. این شي یک مجسمه سنگی از جنس لاجورد است که با هنرمندی، یک مادر درحال شیردادن به یک نوزاد را نشان می‌دهد. اگرچه محل کشف دقیق ان مشخص نیست اما طبق ادعای مردم محلی، این شي از گورستان محطوط‌اباد جیرفت به‌دست امده است. محطوط‌اباد گورستان اصلی شهر عصر مفرغی کنارصندل است که به‌طور کلی قدمت ان به نیمه دوم هزاره سوم پیشازمیلاد بازمی‌گردد. با توجه به این‌که منابع لاجورد تاکنون در منطقه جیرفت شناسایی نشده است، به احتمال زیاد سنگ لاجورد جهت ساخت این مجسمه وارد شده است و اما مجسمه مذکور در دشت جیرفت تولید شده است. در این پژوهش علاوه‌بر معرفی دقیق این مجسمه، به جایگاه مجسمه‌های مشابه در تمدن‌های اولیه عصر مفرغ از مصر تا بین‌النهرین و عیلام پرداخته شده است.
(
, 
, 
)
