بررسی و تبیین مولفه‌های سازمان فضایی در ساختار کالبدی تخت سلیمان مقالة

هدف: تخت سلیمان یکی از مجموعه‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود که در دوره‌های مختلف از مهم‌ترین مراکز مذهبی، سیاسی و تشریفاتی بوده است. در دوره ساسانی به عنوان جایگاه مهم‌ترین آتشکده، یعنی آتشکده آذرگشنسب بوده است. هدف: هدف از پژوهش شناخت سازمان فضایی، بررسی و تبیین مولفه‌های ساختاری و الگوهای بررسی شده در مجموعه تخت سلیمان در دوره ساسانی است. در این مقاله ابتدا از نظر کیفی به بررسی الگوهای ساختاری و سازمان فضایی و کیفیت مجموعه پرداخته و سپس ارزیابی یافته‌های پژوهش، به منظور تجزیه و تحلیل آماری، پردازش داده‌های کمی با استفاده از شاخص‌ها و ویژگی‌های کلی مجموعه و آزمون‌های آماری انجام شده است. روش: این پژوهش، با توجه به روند اوج‌گیری معماری تخت سلیمان و گسترش معماری با شکوه، سعی بر آن دارد تا از روش تفسیری- تاریخی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی میدانی، به شناخت جایگاه و اهمیت مجموعه تخت سلیمان، و چگونگی تأثیر آن بر کالبد معماری تخت سلیمان در دوره ساسانی و آثاری از دوران اسلامی بویژه از دوره ایلخانی می‌باشد. تکنیک جمع‌آوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه بسته به پاسخ محققین و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده با SPSS روش آمار توصیفی چولگی و کشیدگی و نمودار هیستوگرام جهت بررسی مولفه‌های سازمان فضایی در تخت سلیمان، با استفاده از تحلیل‌های آماری و همبستگی و آزمون شاخص‌های دریافتی انجام شده است. یافته ها: مجموعه تاریخی تخت سلیمان نزدیک 12.5 هکتار، نشانگر گونه‌های مختلفی از معماری دوره باستانی است این مجموعه به دلیل گستره زمانی، شاهد تجربه‌های متفاوتی از الگوهای فضائی است که برای شناخت فضایی آن باید به دوره‌های زمانی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. و از لحاظ ویژگی‌های کلی بنا، هندسه، سلسله مراتب، سیرکولاسیون، ارتباطات، ساختار کالبدی، محرمیت و محصوریت، حس مکان، انعطاف‌پذیری، فرم هندسی ساختمان، درون گرایی، فضاهای باز و نیمه باز، تناسبات فضایی، مصالح مناسب و ایستایی می‌باشد. یافته ها: در این تحقیق مقدار عددی ضریب آلفای کرونباخ با در نظر گرفتن 10 سوال پرسشنامه برابر با 840/0 بوده که نشان می دهد پایایی پرسشنامه متوسط می باشد. نتیجه گیری: در نتیجه توانایی معماری ساختاری در برآورده نمودن نیازهای انسانی در ابعاد گوناگون می‌تواند به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم در بررسی معماری و سازمان فضایی مجموعه باشد. هدف بررسی سازمان فضایی که با دستیابی به عواملی که در ارتباط متقابل بین بنا و ساختار فضایی نقش دارند و برقراری تعامل بین محیط و انسان از طریق الگوهای فضایی در معماری مجموعه تخت سلیمان می‌باشد.

Takht Suleiman is one of the historical complexes of Iran, which has been one of the most important religious, political and ceremonial centers in different periods. In the Sassanid period, it was the location of the most important fire temple, that is, the fire temple of Azargashnesab. Purpose: The purpose of the research is to know the spatial organization, examine and explain the structural components and patterns examined in Takht Suleiman complex in the Sassanid period. In this article, first of all, qualitatively, it examines the structural patterns and spatial organization and the quality of the collection, and then evaluates the findings of the research, for the purpose of statistical analysis, quantitative data processing using the indicators and general characteristics of the collection. And statistical tests have been done. Method: This research, taking into account the rising trend of Takht Suleiman architecture and the spread of magnificent architecture, tries to understand the place and importance of the Takht complex through the interpretative-historical method and relying on library studies and field research. Suleiman, and how it affects the architectural body of Takht Suleiman in the Sassanid period and works from the Islamic period, especially from the Ilkhanid period. The technique of collecting information by means of a questionnaire depending on the answers of the researchers and analyzing the data collected with SPSS, the method of descriptive statistics of skewness and kurtosis and the histogram chart to examine the components of the spatial organization in Takht Suleiman, using statistical analysis. And the correlation and test of the received indicators are done, and finally the results have been extracted. The historical complex of Takht Suleiman, about 12.5 hectares, shows different types of architecture of the ancient period. to be And in terms of the general features of the building, geometry, hierarchy, circulation, communication, physical structure, privacy and confinement, sense of place, flexibility, geometric form of the building, introversion, open and semi-open spaces, spatial proportions, appropriate materials. And it is static. Findings: In this research, the numerical value of Cronbach's alpha coefficient, considering the 10 questions of the questionnaire, is equal to 0.840, which shows that the reliability of the questionnaire is average. Conclusion: As a result, the ability of structural architecture to meet human needs in various dimensions can be one of the important indicators in the examination of the architecture and spatial organization of the complex. The aim of investigating the spatial organization is to achieve the factors that play a role in the mutual relationship between the building and the spatial structure and establish the interaction between the environment and humans through spatial patterns in the architecture of Takht Suleiman complex.