خلاصة:
قراقویونلوها و آققویونلوها در دوران شکلگیری حکومت همواره در پی آن بودند تا روابط خود را با دولتهای همجوار به گونهای تنظیم و اجرا نمایند تا بتوانند نیازهای خود را در زمینههای مختلف ازجمله نیازهای اقتصادی تأمین کنند. چراکه افزایش جمعیت و دامها نیاز به سرزمین و منابع درآمد مالی بیشتری را طلب میکرد، فرمانروایان هر دو حکومت تلاش میکردند بخشی از نیازهای مالی و اقتصادی خود را از منابع خارج از قلمرو حکومتی در تعامل و یا تعارض با دولتهای همجوار تأمین کنند. بررسی نحوه تأمین این نیازهای اقتصادی و تأثیر آن در روابط خارجی حکومتهای قراقویونلو و آققویونلو مسئله این پژوهش است. اینکه نیازهای اقتصادی چه تأثیری در روابط قراقویونلوها و آققویونلوها با دولتهای همجوار داشت، سؤال این پژوهش است. یافتههای پژوهش، با رویکرد توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر منابع دستاول نشان میدهد حاکمان قراقویونلوها و آققویونلوها در دوران شکلگیری همواره تلاش میکردند از طریق تبعیت از قدرتهای برتر و یا با تهاجم و غارت و اخذ باج و خراج و توسعۀ قلمرو ارضی و سلطه بر راههای تجاری و اخذ عواید حاصل از تجارت نیازهای مالی و اقتصادی خود را تأمین نمایند.
During the government formation, Qara Qoyunlu and Aq-qoyunlu always sought to manage and implement their relations with neighboring governments in such a way that they could meet their needs in various fields, including economic needs. Since the population increase and a large number of animals needed many financial sources and territory, the rulers of both governments tried to achieve some financial needs through resources outside their territories by collaboration or conflict with neighboring governments. The problem of this research is to study the way of meeting the economic needs and its impact on the foreign relations of the Qara Qoyunlu and Aq-qoyunlu governments. The research question is what effect did the economic needs have on the relations between Qara Qoyunlu and Aq-qoyunlu with the neighboring governments? The findings of the research, with a descriptive and analytical approach and relying on first-hand sources, show that, during the government formation, the rulers of both Qara Qoyunlu and Aq-qoyunlu met their financial and economic needs by obeying the superior powers, invading, looting, extortion, the development of their territories, ruling the trade routes, and earning the business interest.
ملخص الجهاز:
يافته هاي پژوهش ، با رويکرد توصيفي و تحليلي و با تکيه بر منابع دست اول نشان ميدهد حاکمـان قراقويونلوها و آق قويونلوها در دوران شـکل گيـري همـواره تـلاش مـيکردنـد از طريـق تبعيـت از قدرت هاي برتر و يا با تهاجم و غارت و اخذ باج و خراج و توسعۀ قلمرو ارضي و سـلطه بـر راه هـاي تجاري و اخذ عوايد حاصل از تجارت نيازهاي مالي و اقتصادي خود را تأمين نمايند.
نيازهاي اقتصادي چه تأثيري در روابـط دو حکومـت قراقويونلوهـا و آق قويونلوهـا بـا دولت هاي همسايه در دوره شکل گيري داشت ؟ فرمان روايان قراقويونلو و آق قويونلو بـه چـه شيوه هايي نيازهاي اقتصادي خود را برطـرف مـيسـاختند؟ سـؤالات ايـن پـژوهش اسـت ؟ يافته هاي تحقيق نشان ميدهد که حاکمان قراقويونلو و آق قويونلو گاهي با تبعيت و اطاعـت از قدرت هاي همجوار، گاهي با تهاجم و تصرف سرزميني و اخذ بـاج و خـراج يـا غـارت آن 1 ١.
اما مهم ترين مسئله اين بود که با افـزايش منـاطق تحت تسلط قراقويونلوها، آن ها توانستند چراگاه هاي وسيع تري به نفع قبايل اتحاديه خود بـه دست آورند چراکه مدتي بعد ترکمانان قراقويونلو به سرکردگي بيرام خواجـه و بـرادرزاده اش قرامحمد در ارجيش و ارزروم از اطاعت سلطان حسين جلايري سرپيچي نمودند سـلطان بـا لشکرکشي به ارجيش و محاصره بيرام خواجه آن ها را به اطاعت واداشت (تتـوي ، ١٣٨٢: ٧/ .