بررسی انتقادی «نظریة آگاهی انسان» در فلسفه ذهن جان سِرل مقالة

انسان پژوهی دینی پاییز و زمستان 1401 - شماره 48 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎23 صفحة - من 75 إلی 97 )

الکلمات المفتاحية: آگاهی فیزیکالیسم مغز فلسفه ذهن سرل brain physicalism philosophy of mind Searle Consciousness ذهنی مادی علیت فیزیکی سلول عصبی معلول

fa en

خلاصة:

تبیین ماهیت پدیده‌های ذهنی، به‌ویژه آگاهی، از مهم‌ترین مسائل فلسفه ذهن و انسان‌شناسی معاصر است. فیلسوفان غربی و اسلامی همواره به تبیین این مسئله می‌پرداخته‌اند، ولی باتوجه‌به پیشرفت‌های جدید در «علوم‌شناختی»، از جمله علوم مربوط به عصب‌شناسی و هوش مصنوعی، تحلیل آگاهی اختلاف نظرهای متنوعی را به دنبال داشته است. سرل یکی از فیلسوفان تحلیلی معاصر است که در فلسفه ذهن خویش طرحی، به اعتقاد خودش نوین، برای حل مسئلة آگاهی و نسبت آن با مغز و سلول‌های عصبی ارائه کرده است. بر اساس دیدگاه وی که هم به دنبال نفی همسان‌انگاری آگاهی و امور فیزیکی و هم دوری از دوگانه‌انگاری دکارتی است، مقولاتی همچون آگاهی ویژگیِ سطح ظاهری مغز و معلول فرایندهای درون مغزی هستند. به گمان وی، علیت اجزای درونی مغز برای آگاهی و ویژگی سطح ظاهری بودن مغز می‌تواند چالش‌های مربوط به رابطة ذهن و بدن را برطرف کند؛ پژوهش حاضر با روش تحلیلی - انتقادی، پس از تبیین دیدگاه وی، به بررسی انتقادی آن خواهد پرداخت. از سویی تحلیل وی از علیّت اجزای درون‌سلولی مخدوش است و از سوی دیگر، تحقق آگاهی در مغز محال است. همچنین وی ادلة مطلوبی برای اثبات مدعای خویش ارائه نکرده است.

ملخص الجهاز:

از اين رو، ديدگاه سرل دو بخش دارد، بخش نخست به عليت فرايندهاي درون مغزي نسبت به حيات ذهني برمي گردد و بخش دوم نيز ناظر به تحقق پديده هاي ذهني در خود مغز است . بر همين اساس ، سرل اين پرسش ها را مطرح مي کند که «اين گزاره ها چگونه مي توانند هر دو با هم صادق باشند»؟ «يعني هم مغز علت ذهن باشد و هم ذهن صرفا ويژگي مغز باشد»؟ «اگر پديده هاي ذهني و فيزيکي ارتباط علي و معلولي داشته باشند، چگونه يکي از آنها مي تواند ويژگي ديگري باشد»؟ «آيا اين مطلب مستلزم آن نيست که ذهن علت خودش باشد»؟ سرل براي حل مسئلۀ فوق ، به عنوان بخش دوم از ديدگاه خويش ، به بررسي مسألۀ «عليت »١ مي پردازد. ثالثا سرل براي حل اين مشکل که معلول (پديده هاي ذهني ) و علت (مغز) يکي هستند، علاوه بر پذيرش عليت رايج (يعني دوگانگي ميان علت و معلول )، به تبيين نوع ديگري از عليت پرداخته است ؛ وي (بر مبناي نوخاسته گرايي) نتيجه مي گيرد که آگاهي ، معلول فرايندهاي نوروني سطح پايين تر مغز است و البته خودش خصوصيتي از مغز محسوب مي شود، نه آن سلول هاي عصبي به نحو جداگانه . بررسي عليت سلول هاي مغزي نسبت به آگاهي سرل براي برون رفت از اين هماني آگاهي و ساير پديده هاي ذهني با مغز، خود اين پديده ها را ويژگي سطح ظاهري مغز و علت تحقق آن را سطوح دروني مغز، يعني ذرات تشکيل دهندة مغز، قلمداد کرده است .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول